Дошкольное образование

ЗАЦВЯРДЖАЮ

Намеснік Міністра адукацыі

Рэспублікі Беларусь

А.У. Кадлубай

1 жніўня 2024 г.

Інструктыўна-метадычнае пісьмо

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

«АБ ДЗЕЙНАСЦІ ЎСТАНОЎ АДУКАЦЫІ, ЯКІЯ РЭАЛІЗУЮЦЬ АДУКАЦЫЙНУЮ ПРАГРАМУ ДАШКОЛЬНАЙ АДУКАЦЫІ, СТРУКТУРНЫХ ПАДРАЗДЗЯЛЕННЯЎ АБЛАСНЫХ (МІНСКАГА ГАРАДСКОГА) выканаўчых камітэтаў, гарадскіх, раённых выканаўчых камітэтаў, мясцовых адміністрацый раёнаў у гарадах, якія ажыццяўляюць дзяржаўна-ўладныя паўнамоцтвы ў сферы адукацыі, у 2024/2025 навучальным годзе»

ЯКАСЦЬ АДУКАЦЫІ

Для далейшага павышэння якасці жыцця беларускага народа, забеспячэння канкурэнтаздольнасці нацыянальнай эканомікі на сусветнай арэне, стымулявання ініцыятывы, фарміравання ў грамадстве адказнасці за вынікі сваёй працы і пачуцця датычнасці да будучыні краіны 2024 год праходзіць пад знакам Года якасці (Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 27 лістапада 2023 г. № 375).

Да асноўных задач сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны ў сярэднетэрміновай перспектыве і на перыяд да 2030 года аднесена павышэнне якасці адукацыі. З мэтай павышэння якасці сістэмы дашкольнай адукацыі неабходна ў поўным аб’ёме і ва ўстаноўленыя тэрміны забяспечыць рэалізацыю:

Плана мерапрыемстваў па правядзенні ў 2024 годзе Года якасці (пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 16 студзеня 2024 г. № 41);

Праграмы развіцця нацыянальнай сістэмы забеспячэння якасці адукацыі да 2025 года і на перспектыву да 2030 года (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 31 кастрычніка 2023 г. № 329);

Комплексу мерапрыемстваў па рэалізацыі рэспубліканскага плана мерапрыемстваў па правядзенні ў 2024 годзе Года якасці, зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 16 студзеня 2024 г. № 41 (загад Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 5 лютага 2024 г. № 42) (названыя дакументы размешчаны на нацыянальным адукацыйным партале https://adu.by/ru/homeru/news/aktualnaya-informatsiya/2024-god-kachestva.html);

Праграмы развіцця і ўдасканалення дашкольнай адукацыі на 2024–2025 гады (зацверджана пратаколам пасяджэння калегіі Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 20 сакавіка 2024 г. № 5.1).

У Кодэксе Рэспублікі Беларусь аб адукацыі (далей – Кодэкс) якасць адукацыі ў дачыненні да дашкольнай адукацыі вызначаецца як адпаведнасць адукацыі патрабаванням адпаведнага адукацыйнага стандарту дашкольнай адукацыі, вучэбна-праграмнай дакументацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, іншым патрабаванням, прадугледжаным Кодэксам, іншымі актамі заканадаўства.

Якасць адукацыі вызначаецца сукупнасцю крытэрыяў і паказчыкаў, якія характарызуюць розныя аспекты адукацыйнай дзейнасці ўстановы дашкольнай адукацыі (далей – установы адукацыі): прафесійную кампетэнтнасць педагагічных кадраў, паўнавартаснае кадравае забеспячэнне, арганізацыю адукацыйнага працэсу, арганізацыю самакантролю за забеспячэннем якасці адукацыі, арганізацыю кіраўніцкай дзейнасці, удзел у эксперыментальнай, інавацыйнай дзейнасці, забяспечанасць матэрыяльна-тэхнічнай базы ўстановы адукацыі, якасць здароўезберагальнай сістэмы ўстановы адукацыі, іншыя аспекты.

Асноўны паказчык якасці на ўзроўні дашкольнай адукацыі – гэта развіццё ініцыятыўнай асобы выхаванца, які імкнецца да пазнання і ўмее дзейнічаць у рэальных жыццёвых сітуацыях; паважае гісторыю і культуру сваёй сям’і, вялікай і малой Радзімы; праяўляе гатоўнасць самастойна вырашаць задачы, звязаныя з гарантаваннем бяспекі жыццядзейнасці, зносінамі і ўзаемадзеяннем з дарослымі і аднагодкамі, з пазнаннем навакольнага свету, а таксама з засваеннем зместу адукацыі; фарміраванне асноў яго грамадзянскай і культурнай ідэнтычнасці, беражлівых адносін да навакольнага асяроддзя і прыродных рэсурсаў; далучэнне да традыцыйных духоўна-маральных і сацыякультурных каштоўнасцей беларускага народа.

1. Сучасныя тэндэнцыі развіцця якасці дашкольнай адукацыі

Асноўныя тэндэнцыі развіцця сістэмы дашкольнай адукацыі Рэспублікі Беларусь:

арыентацыя на асобу выхаванца ў мэтах найбольш поўнага раскрыцця яго здольнасцей, магчымасцей і задавальнення адукацыйных патрэб;

кампетэнтнасны падыход у адукацыі (дапамога выхаванцам у набыцці кампетэнцый, неабходных для атрымання сацыяльнага вопыту, падрыхтоўкі да працягу адукацыі);

аб’яднанне навучання і выхавання на аснове духоўна-маральных і сацыякультурных каштоўнасцей, гістарычных, нацыянальна-культурных традыцый і прынятых у грамадстве правілаў і нормаў паводзін;

рэалізацыя прынцыпу інклюзіі ў адукацыі.

2. Нарматыўныя прававыя і навукова-метадычныя аспекты адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі

Мэтай дашкольнай адукацыі з’яўляецца рознабаковае развіццё асобы выхаванца ранняга і дашкольнага ўзросту ў адпаведнасці з яго ўзроставымі і індывідуальнымі магчымасцямі, здольнасцямі і патрэбамі, фарміраванне ў яго маральных нормаў, кампетэнцый, неабходных для набыцця сацыяльнага вопыту, падрыхтоўкі да працягу адукацыі.

Для дасягнення мэты дашкольнай адукацыі:

рэалізуецца Праграма развіцця і ўдасканалення дашкольнай адукацыі на 2024–2025 гады (зацверджана пратаколам пасяджэння калегіі Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 20 сакавіка 2024 г. № 5.1) (далей – Праграма), якая змяшчае мерапрыемствы, накіраваныя на арганізацыйна-змястоўнае забеспячэнне адукацыйнага працэсу, рэсурснае забеспячэнне (кадры, матэрыяльна-тэхнічная база), інфармацыйнае суправаджэнне рэалізацыі гэтых мерапрыемстваў;

ажыццяўляецца распрацоўка:

галіновай навукова-тэхнічнай праграмы «Функцыянальная адукаванасць», у рамках якой ідзе падрыхтоўка ў тым ліку новага адукацыйнага стандарту дашкольнай адукацыі, вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі;

крытэрыяў эфектыўнасці дзейнасці ўстановы адукацыі;

вядзецца дапрацоўка і падрыхтоўка да перавыдання вучэбна- метадычных комплексаў «Мае першыя ўрокі» па выніках праведзенай у 2021/2022 і 2022/2023 (далей – УМК) навучальных гадах доследнай праверкі.

3. Павышэнне даступнасці і варыятыўнасці дашкольнай адукацыі

На падставе пункта 3 артыкула 139 Кодэкса час знаходжання выхаванцаў ва ўстанове адукацыі вызначаецца заснавальнікам установы адукацыі ў адпаведнасці з запытамі законных прадстаўнікоў выхаванцаў і можа складаць ад 2 да 7 гадзін, 10,5 гадзіны, 12 гадзін, 24 гадзіны.

У мэтах якаснага і паўнавартаснага асваення зместу адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі ў любы з названых адрэзкаў часу знаходжання выхаванцаў ва ўстанове адукацыі неабходна арганізаваць адукацыйны працэс з улікам патрабаванняў дзеючага заканадаўства, у тым ліку ў частцы наяўнасці і вядзення адпаведнай вучэбна-праграмнай і вучэбна-метадычнай дакументацыі. Пры гэтым неабходна забяспечыць час знаходжання выхаванцаў ва ўстанове адукацыі не менш за 2 гадзіны, выключыўшы неабгрунтаванае скарачэнне яго працягласці.

У дзяржаўных установах адукацыі павінны быць створаны ўмовы для атрымання ў поўным аб’ёме якаснай дашкольнай адукацыі, пры гэтым неабходна ўлічваць, што ажыццяўляемая ў рамках адукацыйнай дзейнасці рэалізацыя адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, якая фінансуецца за кошт сродкаў рэспубліканскага і (або) мясцовых бюджэтаў, не можа замяняцца поўнасцю або часткова платнай паслугай.

Звяртаем асаблівую ўвагу на неабходнасць прыняцця заснавальнікамі адпаведных рашэнняў у мэтах задавальнення ў поўнай меры патрэбы бацькоў (законных прадстаўнікоў) выхаванцаў у забеспячэнні функцыянавання ўстановы адукацыі (груп ва ўстанове адукацыі) у адпаведным рэжыме. Напрыклад, пераводу ўстановы адукацыі (груп ва ўстанове адукацыі з такім рэжымам працы) у абласных (г. Мінску) і раённых цэнтрах, буйных гарадах рэгіёнаў на 12-гадзінны рэжым працы з улікам запытаў бацькоў (законных прадстаўнікоў) выхаванцаў. Папярэднічаць змене рэжыму працы ўстановы адукацыі павінна шырокамаштабная праца з бацькамі (законнымі прадстаўнікамі) дзяцей, у тым ліку яшчэ на этапе іх уладкавання ва ўстанове адукацыі.

Для забеспячэння візуалізацыі інфармацыі аб колькасці свабодных месцаў ва ўстанове адукацыі неабходна працягнуць работу:

па размяшчэнні ў кожнай ўстанове адукацыі, кіраўніцтве (аддзеле) адукацыі (па адукацыі) абл(гар)выканкамаў спасылкі на адрасы сайтаў у глабальнай камп’ютарнай сетцы Інтэрнэт з інтэрактыўнымі картамі і інфармацыяй аб наяўнасці (адсутнасці) свабодных месцаў у кожнай установе адукацыі адпаведнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай (тэрытарыяльнай) адзінкі, яе своечасовай актуалізацыі (не менш за адзін раз на месяц);

па паведамленні законных прадстаўнікоў непаўналетніх аб наяўнасці такой інфармацыі і забеспячэнні доступу да яе.

Агульныя патрабаванні да прыёму (залічэння) асобы для атрымання дашкольнай адукацыі, а таксама пералік неабходных дакументаў вызначаны пунктам 1 артыкула 140 Кодэкса.

Нагадваем, што ў адпаведнасці з артыкулам 139 Кодэкса выхаванцы аб’ядноўваюцца ў групы з улікам узросту на 1 верасня адпаведнага навучальнага года. Па жаданні аднаго з бацькоў (законных прадстаўнікоў) непаўналетняй асобы і на падставе заявы кіраўнік установы адукацыі можа прыняць рашэнне аб яго прыёме (залічэнні) ва ўзроставую групу з больш ранняга ўзросту пры наяўнасці ў ёй свабодных месцаў. Рашэнне прымаецца кіраўніком з улікам асаблівасцей канкрэтнай сітуацыі, умоў установы адукацыі.

Артыкулам 3 Кодэкса вызначаны дзяржаўныя гарантыі правоў грамадзян у сферы адукацыі. Так, у адпаведнасці з пунктам 2 указанага артыкула грамадзяне Рэспублікі Беларусь маюць права на атрыманне ў дзяржаўных установах адукацыі бясплатнай дашкольнай адукацыі.

Пры рэалізацыі адукацыйных праграм на платнай аснове заключаецца дагавор аб аказанні паслуг (артыкул 59 Кодэкса), тыпавая форма якога ўстаноўлена пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 9 верасня 2022 г. № 297 (дадатак 10).

Спыненне адукацыйных адносін (адлічэнне) ажыццяўляецца ў выпадках і ў парадку, устаноўленых артыкулам 68 Кодэкса.

Датэрміновае спыненне адукацыйных адносін (адлічэнне) па ініцыятыве ўстановы адукацыі ажыццяўляецца ў выпадку бесперапыннай адсутнасці выхаванца на занятках без уважлівых прычын больш за 30 дзён.

Уважлівымі прычынамі адсутнасці могуць прызнавацца такія абставіны, якія аб’ектыўна перашкаджаюць законным прадстаўнікам выхаванца прывесці сваё дзіця ва ўстанову адукацыі, а менавіта:

хвароба дзіцяці;

санаторна-курортнае лячэнне або аздараўленне;

знаходжанне дзіцяці на дамашнім рэжыме (па рэкамендацыі ўстановы аховы здароўя);

неспрыяльная эпідэміялагічная сітуацыя;

наяўнасць лістка часовай непрацаздольнасці ў законных прадстаўнікоў выхаванца;

адпачынак законных прадстаўнікоў выхаванца;

службовая камандзіроўка законных прадстаўнікоў выхаванца;

выхадныя дні законных прадстаўнікоў выхаванца, у тым ліку тых, якія працуюць па рэжыме гнуткага рабочага часу, па графіку зменнасці, пры прадастаўленні дадатковага свабоднага ад работы дня на тыдні;

дыстанцыйная работа законных прадстаўнікоў выхаванца ў перыяд эпідэмічнага ўздыму захворвання;

часовая страта работы законных прадстаўнікоў выхаванца або прастой арганізацыі, у якой яны працуюць;

канікулы (летнія – 92 каляндарныя дні, зімовыя – 10 каляндарных дзён, вясновыя – 10 каляндарных дзён);

прадпісанне санітарна-эпідэміялагічнай службы аб закрыцці ўстановы адукацыі;

надыход надзвычайных абставін, у тым ліку часовае прыпыненне работы транспарту;

непрадбачаныя сямейныя абставіны (пераезд, смерць ці хвароба блізкіх сваякоў) і інш.

Паколькі дзяржавай гарантавана права на атрыманне адукацыі дзецьмі дашкольнага ўзросту, а дашкольная адукацыя не з’яўляецца абавязковай, названую меру (датэрміновае спыненне адукацыйных адносін) у дачыненні да дзяцей дашкольнага ўзросту (асабліва тых, якія наведваюць установу адукацыі ў сельскай мясцовасці) неабходна разглядаць з пункту гледжання яе выключнасці, а не эфектыўнасці.

Звяртаем увагу, што на падставе артыкулаў 136 і 265 Кодэкса тэрмін засваення зместу адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі складае да пяці гадоў дзесяці месяцаў і можа быць павялічаны на адзін год па жаданні законных прадстаўнікоў выхаванцаў.

Да моманту прыёму ў першы клас установы агульнай сярэдняй адукацыі і выдання кіраўніком установы адукацыі загада аб спыненні адукацыйных адносін з указаннем падставы для адлічэння дзіця з’яўляецца выхаванцам установы адукацыі і можа наведваць яе на агульных умовах.

Звяртаем асаблівую ўвагу, што сумесна з зацікаўленымі асобамі павінна быць забяспечана ў поўнай меры (пры неабходнасці) магчымасць атрымання дашкольнай адукацыі дома для дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту, якія па медыцынскіх паказаннях пастаянна не могуць наведваць установу адукацыі. Атрыманне дашкольнай адукацыі дома названай катэгорыяй дзяцей павінна ажыццяўляцца з улікам патрабаванняў Інструкцыі аб парадку арганізацыі засваення зместу адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі дома (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 25 ліпеня 2022 г. № 204), палажэнняў інструктыўна-метадычнага пісьма «Аб арганізацыі адукацыйнага працэсу пры атрыманні дашкольнай, агульнай сярэдняй і спецыяльнай адукацыі дома».

Пералік медыцынскіх паказанняў для атрымання дашкольнай адукацыі дома вызначаны пастановай Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 3 чэрвеня 2022 г. № 50.

Інфармацыя пра выпадкі датэрміновага спынення адукацыйных адносін (адлічэнне) выхаванцаў, уважлівыя прычыны іх адсутнасці ва ўстанове адукацыі, тэрміны засваення імі зместу адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, адукацыйных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, парадак арганізацыі атрымання дашкольнай адукацыі дома павінна ў абавязковым парадку своечасова даводзіцца да ведама бацькоў (законных прадстаўнікоў) выхаванцаў.

4. Арганізацыя адукацыйнага працэсу

4.1. Парадак падрыхтоўкі ўстановы адукацыі да арганізацыі адукацыйнага працэсу рэгулюецца загадам Міністра адукацыі ад 20 красавіка 2021 г. № 288 «Аб асобных пытаннях арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўстановах дашкольнай адукацыі». Стан гатоўнасці ўстановы адукацыі да арганізацыі адукацыйнага працэсу вызначаецца ў адпаведнасці з патрабаваннямі да мер бяспекі пры арганізацыі адукацыйнага і выхаваўчага працэсу, патрабаваннямі па забеспячэнні пажарнай бяспекі, санітарна-эпідэміялагічнымі патрабаваннямі, іншымі патрабаваннямі, усталяванымі заканадаўствам аб адукацыі.

4.2. Агульныя патрабаванні да арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўстанове дашкольнай адукацыі вызначаны Кодэксам, адукацыйным стандартам дашкольнай адукацыі (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 4 жніўня 2022 года № 228) (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/normativnye-pravovye-akty/; https://www.adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя), вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 4 жніўня 2022 г. № 229) (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/nauchno-metodicheskoe-obespechenie; https://www.adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя), тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 15 жніўня 2019 г. № 139 (у рэдакцыі пастановы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 12 мая 2023 г. № 152)) (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/nauchno-metodicheskoe-obespechenie; https://www.adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя).

У мэтах рэалізацыі зместу адукацыйных галін вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі ў адукацыйным працэсе (у спецыяльна арганізаванай і нерэгламентаванай дзейнасці выхаванцаў) неабходна выкарыстоўваць розныя метады навучання і выхавання (інфармацыйна-рэцэптыўныя, рэпрадуктыўныя, праблемнага выкладання, эўрыстычныя, даследчыя і інш.).

Нагадваем, што ў адукацыйным працэсе ўстановы адукацыі для развіцця здольнасцей дзяцей у розных відах дзейнасці і стварэння аптымальных умоў для стымулявання і падтрымкі іх эмацыянальнага, маральнага і інтэлектуальнага развіцця, праяўлення самастойнасці і ініцыятыўнасці, індывідуалізацыі адукацыйнага працэсу павінны прымяняцца формы, метады, сродкі навучання і выхавання, сучасныя адукацыйныя і інфармацыйныя тэхналогіі, якія адпавядаюць узроставым і індывідуальным магчымасцям навучэнцаў, спецыфіцы асваення зместу кожнай канкрэтнай адукацыйнай галіны вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі.

Пры гэтым адукацыйны працэс трэба арганізоўваць такім чынам, каб захаваць самабытнасць і спецыфіку дашкольнага дзяцінства. Асновай навучання і выхавання з’яўляецца разнастайная дзейнасць дзяцей, якая адпавядае іх узроставым і індывідуальным магчымасцям.

У пачатку і канцы тыдня павінны прадугледжвацца заняткі, аблегчаныя па змесце і разумовай нагрузцы.

Дамашнія заданні ва ўсіх узроставых групах задавацца не павінны.

Забараняецца праводзіць заняткі ў прыёмных-раздзявальнях, спальнях, абсталяваных стацыянарнымі ложкамі.

Падчас канікул з выхаванцамі праводзяцца мерапрыемствы фізкультурна-аздараўленчай і мастацка-эстэтычнай накіраванасці. Рэкамендуем арганізоўваць і праводзіць канікулы ва ўстанове адукацыі з улікам перыядаў канікул для навучэнцаў ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі. Інфармацыя аб тэрмінах канікул штогод актуалізуецца і размяшчаецца на інтэрнэт-партале Міністэрства адукацыі (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/srenee-obr/srenee-obr/informatsiya/2024-2025-uchebnyy-god).

Асаблівасці арганізацыі адукацыйнага працэсу ў летні перыяд адлюстраваны ў інструктыўна-метадычным пісьме «Аб арганізацыі дзейнасці ўстаноў адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі, адукацыйную праграму спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, адукацыйную праграму спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі для дзяцей з інтэлектуальнай недастатковасцю, у летні перыяд» (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/nauchno-metodicheskoe-obespechenie).

Звяртаем увагу, што ў раздзеле нацыянальнага адукацыйнага партала «Пыталіся – адказваем» (https://www.adu.by/ Галоўная / Пыталіся – адказваем) можна задаць пытанне і аператыўна атрымаць адказ спецыяліста па пытаннях арганізацыі адукацыйнага працэсу, зместу навучальных выданняў для педагагічных работнікаў і выхаванцаў устаноў дашкольнай адукацыі і інш.

У навукова-метадычным часопісе «Пралеска» на пастаяннай аснове вядзецца рубрыка «Вы прасілі адказаць», у якой даюцца тлумачэнні па ўжыванні нормаў заканадаўства, публікуюцца адказы па актуальных пытаннях у сферы дашкольнай адукацыі, у тым ліку ў частцы арганізацыі адукацыйнага працэсу, і інш.У часопіс можна накіроўваць пытанні, адказы на якія будуць апублікаваныя ў дадзенай рубрыцы.

4.3. Тыпавы вучэбны план дашкольнай адукацыі ў адпаведнасці з артыкулам 143 Кодэкса з’яўляецца кампанентам вучэбна-праграмнай дакументацыі і асновай для распрацоўкі вучэбных планаў устаноў адукацыі.

Пры складанні вучэбнага плана ўстановы адукацыі неабходна ўлічваць наяўнасць ва ўстанове адукацыі спецыяльных груп, груп інтэграванага навучання і выхавання, санаторных спецыяльных груп, санаторных груп інтэграванага навучання і выхавання.

Пры наяўнасці ва ўстанове адукацыі спецыяльнай групы, санаторнай спецыяльнай групы вучэбны план установы адукацыі дапаўняецца пералікам адукацыйных галін, карэкцыйных заняткаў з улікам тыпавога вучэбнага плана спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, а таксама структуры і ступені цяжкасці парушэнняў выхаванцаў.

Пры наяўнасці ва ўстанове адукацыі групы інтэграванага навучання і выхавання, санаторнай групы інтэграванага навучання і выхавання на бягучы навучальны год распрацоўваецца вучэбны план інтэграванага навучання і выхавання на ўзроўні дашкольнай адукацыі, які з’яўляецца дадаткам да вучэбнага плана ўстановы адукацыі. У вучэбным плане ўстановы адукацыі групы інтэграванага навучання і выхавання, санаторныя групы інтэграванага навучання і выхавання адзначаюцца сімвалам «*».

Максімальны дапушчальны аб’ём вучэбнай нагрузкі на выхаванцаў ранняга і дашкольнага ўзросту пры правядзенні спецыяльна арганізаваных форм адукацыйнага працэсу – гульняў (заняткаў), рэгламентаваных тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі, колькасць і віды заняткаў, іх працягласць і месца ў распарадку дня павінны вызначацца педагагічным работнікам у адпаведнасці з вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі, вучэбным планам установы адукацыі, распрацаваным і зацверджаным ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку, з улікам стану здароўя выхаванцаў, іх індывідуальных магчымасцей, здольнасцей і патрэб.

Звяртаем увагу, што згодна з тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі агульная колькасць вучэбных гадзін на тыдзень у другой малодшай групе (ад 3 да 4 гадоў) складае 11,5 гадзін, а максімальны дапушчальны аб’ём вучэбнай нагрузкі на тыдзень (у астранамічных гадзінах) – 2,9 гадзін (2 гадзіны 54 хвіліны). Пры гэтым на правядзенне заняткаў па асобных адукацыйных галінах («Дзіця і прырода», «Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін» («Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін»), «Мастацкая літаратура») у названай узроставай групе прадугледжана па 0,5 гадзін, што прадугледжвае іх правядзенне не штотыдзень.

Пры распрацоўцы вучэбных планаў устаноў адукацыі для названай узроставай групы магчыма наступнае размеркаванне агульнай колькасці вучэбных гадзін на тыдзень: напрыклад, на першым і трэцім тыднях месяца – 11 гадзін, а на другім і чацвёртым тыднях месяца – 12 гадзін.

Згодна з тыпавым вучэбным планам вучэбная гадзіна ў названай узроставай групе – 15 хвілін. Пры агульнай колькасці вучэбных гадзін на тыдзень, роўным 11, максімальны дапушчальны аб’ём вучэбнай нагрузкі на тыдзень складзе 2,75 гадзіны (2 гадзіны 45 хвілін), пры агульнай колькасці вучэбных гадзін на тыдзень, роўным 12, – 3 гадзіны.

Нерэгламентаваная дзейнасць выхаванцаў, якая рэалізуецца ва ўмовах спецыяльна створанага развіццёвага прадметна-прасторавага асяроддзя, таксама накіравана на вырашэнне адукацыйных задач, забяспечвае выбар кожным дзіцем дзейнасці па інтарэсах і дазваляе яму ўзаемадзейнічаць з аднагодкамі, дарослымі або дзейнічаць індывідуальна.

Звяртаем увагу, што спецыяльна арганізаваная дзейнасць і нерэгламентаваная дзейнасць на працягу дня з размеркаваннем часу на аснове рэкамендацый органаў і ўстаноў, якія ажыццяўляюць дзяржаўны санітарны нагляд, з’яўляюцца ўзаемадапаўняльнымі.

З мэтай стварэння аптымальных умоў для навучання і выхавання дзяцей дашкольнага ўзросту ва ўмовах блізкароднаснага (беларуска-рускага) білінгвізму тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі, тыпавым вучэбным планам спецыяльнай адукацыі прадугледжана засваенне дзвюх дзяржаўных моў як у спецыяльна арганізаванай, так і нерэгламентаванай дзейнасці.

4.4. Мова навучання і выхавання. Выбар мовы навучання і выхавання пры рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, адукацыйных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі ажыццяўляецца ў адпаведнасці з артыкулам 82 Кодэкса.

Навучанне і выхаванне пры рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі ажыццяўляецца на адной з дзяржаўных моў Рэспублікі Беларусь. Мова навучання і выхавання вызначаецца заснавальнікам установы адукацыі з улікам пажаданняў законных прадстаўнікоў непаўналетніх навучэнцаў пры наяўнасці такой магчымасці.

Права грамадзян на выбар навучання і выхавання на адной з дзяржаўных моў Рэспублікі Беларусь забяспечваецца развіццём сеткі ўстаноў адукацыі, груп з беларускай і рускай мовамі навучання і выхавання, выпускам вучэбных выданняў на беларускай і рускай мовах.

Згодна з артыкулам 21 Закона Рэспублікі Беларусь ад 26 студзеня 1990 г. № 3094-XI «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь» кіраўнікі і педагагічныя работнікі сістэмы адукацыі павінны валодаць беларускай і рускай мовамі.

З улікам пажаданняў законных прадстаўнікоў выхаванцаў установы адукацыі фарміруюць групы, якія арганізуюць адукацыйны працэс як на рускай, так і на беларускай мовах. Пры камплектаванні груп трэба максімальна ўлічваць пажаданні законных прадстаўнікоў выхаванцаў адносна выбару мовы навучання (беларуская, руская), магчымасць далейшага атрымання адукацыі на беларускай мове ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі.

З мэтай стварэння максімальна спрыяльных умоў для развіцця маўленчых навыкаў, далучэння выхаванцаў да беларускай нацыянальнай культуры, паспяховасці фарміравання двухмоўя павінна стварацца камунікатыўнае асяроддзе, якое забяспечвае ўключэнне дзвюх моў у разнастайныя віды дзіцячай дзейнасці, а таксама правядзенне спецыяльна арганізаваных форм адукацыйнага працэсу ў адпаведнасці са зместам вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі. Варта звярнуць увагу на стварэнне адпаведнага развіццёвага прадметна-прасторавага асяроддзя, павышэнне прафесійнага ўзроўню педагагічных работнікаў у пытаннях лінгвістычнага і маўленчага развіцця выхаванцаў ва ўмовах блізкароднаснага двухмоўя.

Адукацыйны працэс у групах з беларускай мовай навучання арганізуецца на беларускай мове. Выключэнне складаюць гадзіны, адведзеныя на вывучэнне адукацыйнай галіны «Развитие речи и культура речевого общения» вучэбнай праграмы дашкольнай.

4.5. Асаблівасці арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі. Установы агульнай сярэдняй адукацыі (школа-інтэрнат для дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, пачатковая школа, базавая школа, сярэдняя школа) пры рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі павінны кіравацца заканадаўствам у сферы дашкольнай адукацыі.

Адукацыйны працэс у названых відах устаноў адукацыі ажыццяўляецца ўвесь год і арганізуецца ў рэжыме пяцідзённага вучэбнага тыдня, выхаванцы могуць аб’ядноўвацца ў групы аднаго або рознага ўзросту.

Вучэбныя планы названых відаў устаноў адукацыі распрацоўваюцца на аснове тыпавога вучэбнага плана дашкольнай адукацыі з улікам асаблівасцей кантынгенту выхаванцаў і рэсурснага (кадравага і матэрыяльна-тэхнічнага) забеспячэння і зацвярджаюцца кіраўніком установы адукацыі.

Пры наяўнасці ва ўстанове адукацыі рознаўзроставай групы выхаванцаў колькасць вучэбных гадзін на вывучэнне адукацыйных галін разлічваецца для кожнага ўзросту асобна на аснове тыпавога вучэбнага плана дашкольнай адукацыі.

4.6. Рэалізацыя прынцыпу інклюзіі ў адукацыі. Варта надаваць асаблівую ўвагу выхаванцам з асаблівымі індывідуальнымі адукацыйнымі патрэбамі.

На аснове вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі ўстановай адукацыі распрацоўваецца індывідуальная вучэбная праграма для выхаванца з асаблівымі індывідуальнымі адукацыйнымі патрэбамі, якая зацвярджаецца кіраўніком установы адукацыі і вызначае мэты і задачы вывучэння адукацыйных галін, іх змест, час на вывучэнне асобных тэм, віды вучэбнай дзейнасці, рэкамендаваныя формы і метады навучання і выхавання дзяцей з асаблівымі індывідуальнымі адукацыйнымі патрэбамі.

На аснове тыпавога вучэбнага плана дашкольнай адукацыі, індывідуальнай вучэбнай праграмы для выхаванца з асаблівымі індывідуальнымі адукацыйнымі патрэбамі ўстановай адукацыі распрацоўваецца індывідуальны вучэбны план, які зацвярджаецца кіраўніком установы адукацыі і ўстанаўлівае асаблівасці атрымання дашкольнай адукацыі выхаванцамі з улікам іх магчымасцей, здольнасцей і патрэб, а таксама выхаванцамі, час знаходжання якіх ва ўстанове адукацыі зменшаны па жаданні іх законных прадстаўнікоў.

У 2024/2025 навучальным годзе неабходна працягваць работу па забеспячэнні якасці арганізацыі і зместу адукацыйнага працэсу ва ўмовах інтэграванага навучання і выхавання.

Пры арганізацыі інтэграванага навучання і выхавання адукацыйны працэс ажыццяўляецца ў спецыяльных групах, санаторных спецыяльных групах, групах інтэграванага навучання і выхавання, санаторных групах інтэграванага навучання і выхавання.

Напаўняльнасць спецыяльных груп, санаторных спецыяльных груп, груп інтэграванага навучання і выхавання, санаторных груп інтэграванага навучання і выхавання рэгламентавана артыкулам 273 Кодэкса.

На правядзенне заняткаў з выхаванцамі, якія па медыцынскіх паказаннях часова або пастаянна не могуць наведваць установу адукацыі і для якіх ствараюцца ўмовы для атрымання спецыяльнай адукацыі дома, з выхаванцамі груп інтэграванага навучання і выхавання, санаторных груп інтэграванага навучання і выхавання вылучаецца:

на аднаго выхаванца з інтэлектуальнай недастатковасцю, выхаванца з парушэннямі функцый апорна-рухальнага апарату (са значнымі парушэннямі руху або яго адсутнасцю), выхаванца, які не чуе, невідушчага выхаванца, выхаванца з расстройствамі аўтыстычнага спектра – 3,5 гадзіны на тыдзень;

выхаванца, які слаба чуе або бачыць, выхаванца з цяжкімі парушэннямі маўлення, выхаванца з цяжкасцямі ў навучанні – 2,5 гадзіны на тыдзень.

Указаная колькасць гадзін у адпаведнасці з тыпавым вучэбным планам спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, вучэбным планам інтэграванага навучання і выхавання на ўзроўні дашкольнай адукацыі на бягучы навучальны год размяркоўваецца настаўнікам-дэфектолагам на адукацыйныя галіны і карэкцыйныя заняткі.

Звяртаем увагу, што пры стварэнні і камплектаванні груп інтэграванага навучання і выхавання, санаторных груп інтэграванага навучання і выхавання ва ўстанове адукацыі неабходна загадзя інфармаваць законных прадстаўнікоў выхаванцаў, якія не маюць АПФР, аб стварэнні такіх груп.

Абавязковым з’яўляецца правядзенне растлумачальнай работы аб асаблівасцях арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўмовах інтэграцыі; фарміраванне пазітыўнага вобраза дзіцяці з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця; наяўнасць падрыхтаваных спецыялістаў (педагога-псіхолага, настаўніка-дэфектолага, выхавальніка дашкольнай адукацыі, у тым ліку для працы з выхаванцамі з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, якія маюць патрэбу ў персанальным суправаджэнні, і інш.), якія забяспечваюць якаснае арганізацыйна-метадычнае суправаджэнне адукацыйнага працэсу.

4.7. Вучэбныя выданні

Міністрам адукацыі 18 красавіка 2024 г. зацверджаны «Пералік вучэбных выданняў для выкарыстання ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі, адукацыйныя праграмы спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, у якасці вучэбных дапаможнікаў для выхаванцаў старшых груп (ад 5 да 7 гадоў) у 2024/2025 навучальным годзе». Дакумент апублікаваны ў бюлетэні «Зборнік нарматыўных дакументаў Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь» (№ 9, 2024), размешчаны на нацыянальным адукацыйным партале (https://adu.by / Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя).

Нагадваем, што ў вучэбных дапаможніках вучэбна-метадычнага комплексу «Мае першыя ўрокі» прадстаўлены змест як для выхаванцаў старэйшых груп ад 5 да 6 гадоў, так і для выхаванцаў старэйшых груп ад 6 да 7 гадоў. У сувязі з гэтым выдача другога камплекта вучэбных дапаможнікаў выхаванцам старэйшай групы ад 6 да 7 гадоў на другім годзе навучання не прадугледжана – выкарыстоўваюцца раней набытыя вучэбныя дапаможнікі.

Звяртаем асаблівую ўвагу, што ў адпаведнасці з Кодэксам у адукацыйным працэсе могуць выкарыстоўвацца толькі вучэбныя выданні, афіцыйна зацверджаныя або дапушчаныя ў якасці адпаведнага віду вучэбнага выдання Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь або рэкамендаваныя дзяржаўнай установай адукацыі «Акадэмія адукацыі» (далей – вучэбныя выданні).

Выкарыстоўваць у адукацыйным працэсе навучальныя выданні, якія не маюць адпаведнага грыфа (у тым ліку і працоўныя сшыткі, вучэбныя наглядныя дапаможнікі і інш.), катэгарычна забаронена.

З мэтай папулярызацыі і павышэння прэстыжу рабочых прафесій у рамках ранняй прафесійнай арыентацыі дзяцей дашкольнага ўзросту выдавецтвам «Адукацыя i выхаванне» падрыхтавана серыя выданняў «Славим Родину трудом» (аўтары – С. А. Штабінская, Н. А. Паддубская). Выданні серыі («Кто нам строит новый дом?», «Кто нам шьет одежду?», «Кто нас учит?», «Кто выращивает цветы?», «Кто еду готовит нам?», «Кто чинит автомобили?») могуць быць выкарыстаны педагагічнымі работнікамі ў адукацыйным працэсе ўстаноў адукацыі ў спецыяльна арганізаванай (гульня, занятак) і нерэгламентаванай дзейнасці выхаванцаў, а таксама бацькамі (законнымі прадстаўнікамі) выхаванцаў ва ўмовах сямейнага выхавання.

У адпаведнасці з артыкулам 39 Кодэкса карыстанне вучэбнымі дапаможнікамі навучэнцамі ва ўстановах адукацыі можа быць платным і бясплатным. Асобы, якія засвойваюць змест адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, на час атрымання адукацыі забяспечваюцца вучэбнымі дапаможнікамі ўстановамі адукацыі за плату.

Кодэксам прадугледжаны дыферэнцаваныя льготы для асобных катэгорый грамадзян пры аплаце за карыстанне вучэбнымі дапаможнікамі (зніжэнне на 50 працэнтаў або вызваленне ад аплаты) ва ўстановах адукацыі.

Кіраўнікам устаноў адукацыі неабходна звярнуць асаблівую ўвагу на своечасовасць прадастаўлення (да 15 жніўня) законнымі прадстаўнікамі выхаванцаў, якія маюць права на бясплатнае карыстанне вучэбнымі дапаможнікамі альбо зніжэнне платы за карыстанне імі, адпаведных дакументаў.

Пры адлічэнні з установы адукацыі выхаванцаў, якія засвойваюць змест адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, па ініцыятыве законнага прадстаўніка непаўналетняга навучэнца, які жадае атрымаць дашкольную адукацыю ў іншай установе адукацыі, вучэбныя дапаможнікі перадаюцца яго законнаму прадстаўніку.

Звяртаем увагу, што дзяржаўным прадпрыемствам «Выдавецтва «Адукацыя і выхаванне» арганізаваны выпуск серыі навукова-метадычных часопісаў «У дапамогу педагогу» (https://www.aiv.by/ru/nashi-zhurnaly.html). У часопісах публікуюцца матэрыялы эфектыўнага педагагічнага вопыту, у тым ліку па выкарыстанні сучасных тэхналогій, арганізацыі даследчай і праектнай дзейнасці, а таксама растлумачваюцца аспекты нарматыўных прававых актаў і інш.

У пераліку часопісаў дадзенай серыі – навукова-метадычны часопіс «Пралеска», які аказвае тэарэтычную і метадычную дапамогу педагагічным работнікам устаноў адукацыі. На яго старонках публікуюцца новыя нарматыўныя прававыя акты і інструктыўна-метадычныя матэрыялы, матэрыялы мерапрыемстваў па пытаннях дашкольнай адукацыі, эфектыўнага вопыту кіраўніцкай дзейнасці, сучасныя формы метадычнай работы, тэхналогіі і методыкі навучання, развіцця і выхавання дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту, канспекты заняткаў (гульняў), сцэнарыі святаў, іншых мерапрыемстваў з выкарыстаннем сучасных інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій, электронных сродкаў навучання. Часопіс выходзіць таксама ў электронным фармаце.

4.7.1. Вядзенне дакументаў, звязаных з улікам вучэбных выданняў. Звяртаем асаблівую ўвагу, што ва ўстанове адукацыі ў абавязковым парадку павінны весціся спісы рэкамендаваных Міністэрствам адукацыі падручнікаў, вучэбных дапаможнікаў, іншых вучэбных выданняў, выданняў, тэрмін захоўвання якіх складае адзін год, а таксама звестак аб наяўнасці вучэбных выданняў і іншых сродкаў навучання, неабходных для арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўстановах адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, тэрмін захоўвання якіх складае тры гады (пункты 267, 325 Пераліку дакументаў, якія ўтвараюцца ў працэсе дзейнасці Міністэрства адукацыі, структурных падраздзяленняў абласных і Мінскага гарадскога выканаўчых камітэтаў, якія ажыццяўляюць дзяржаўна-ўладныя паўнамоцтвы ў сферы адукацыі і дзяржаўнай маладзёжнай палітыкі, дзяржаўных арганізацый, падпарадкаваных Міністэрству адукацыі, з указаннем тэрмінаў захоўвання дакументаў (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 28 лістапада 2022 г. № 450 (у рэдакцыі пастановы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 27 лютага 2023 г. № 55)).

Форма вядзення дадзеных дакументаў названым нарматыўным прававым актам не ўстаноўлена.

Ва ўстановах адукацыі (метадычным кабінеце, групавых памяшканнях, кабінетах музычных кіраўнікоў, кіраўнікоў фізічнага выхавання, настаўнікаў-дэфектолагаў, педагогаў-псіхолагаў і інш.) можа весціся анатаваны ўлік забяспечанасці вучэбнымі выданнямі. Яго прыкладная форма размешчана на нацыянальным адукацыйным партале (https://adu.by / Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя).

4.7.2. Спісанне вучэбных выданняў. Спісанне вучэбных выданняў арганізуе асоба, адказная за працу з кніжным фондам, прызначаная загадам кіраўніка ўстановы адукацыі.

Спісанне вучэбных выданняў ажыццяўляецца на падставе акта на выключэнне (размешчаны на нацыянальным адукацыйным партале: https://adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя / Прыкладныя формы актаў спісання) у наступных выпадках:

заканчэнне тэрмінаў выкарыстання вучэбных выданняў;

перадача вучэбных выданняў у іншую ўстанову адукацыі;

страта вучэбных выданняў;

дэфектнасць (выдавецкі брак).

У акце ўказваецца толькі адна з пералічаных прычын.

Навучальныя дапаможнікі (рабочыя сшыткі вучэбна-метадычнага комплексу «Мае першыя ўрокі»), якія выкарыстоўваюцца ў адукацыйным працэсе ў старэйшых групах (ад 5 да 7 гадоў), застаюцца ў выхаванцаў і спісваюцца пасля заканчэння навучальнага года, на працягу якога яны выкарыстоўваліся, з указаннем прычыны: «перадача ў карыстанне выхаванцам».

Спісанне ажыццяўляецца штогод.

У акце ўказваюцца назва дапаможніка, год выдання, цана аднаго асобніка, колькасць дапаможнікаў, якія спісваюцца, і агульная сума.

Акт на выключэнне складаецца ў двух экзэмплярах, зацвярджаецца кіраўніком установы адукацыі і ўзгадняецца са спецыялістам структурнага падраздзялення гарадскога, раённага выканаўчага камітэта, мясцовай адміністрацыі раёна ў гарадах, які ажыццяўляе дзяржаўна-ўладныя паўнамоцтвы ў сферы адукацыі, на тэрыторыі якога знаходзіцца ўстанова адукацыі.

Адзін асобнік акта застаецца ва ўстанове адукацыі, другі здаецца ў структурнае падраздзяленне Цэнтра па забеспячэнні дзейнасці бюджэтных арганізацый гарадскога, раённага выканаўчага камітэта, мясцовай адміністрацыі раёна ў горадзе (далей – Цэнтр па забеспячэнні дзейнасці), на тэрыторыі якога знаходзіцца ўстанова адукацыі.

Перадача ўстановай адукацыі вучэбных дапаможнікаў у іншую ўстанову адукацыі ажыццяўляецца на падставе акта аб прыёме–перадачы (размешчаны на нацыянальным адукацыйным партале: https://adu.by// https://adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя / Прыкладныя формы актаў спісання), які зацвярджаецца кіраўнікамі абодвух устаноў адукацыі, складаецца ў трох экзэмплярах (па адным экзэмпляры застаецца ва ўстановах адукацыі, трэці здаецца ў структурнае падраздзяленне Цэнтра па забеспячэнні дзейнасці). На падставе дадзенага акта ўстановы адукацыі, якая перадае вучэбныя дапаможнікі, здымае іх з балансу, а ўстанова адукацыі, якая атрымлівае вучэбныя дапаможнікі, прымае іх на баланс.

У выпадку арганізацыі атрымання, выдачы і спісання вучэбных выданняў (рабочыя сшыткі вучэбна-метадычнага комплексу «Мае першыя ўрокі») на ўзроўні раёна (горада) неабходная дакументацыя афармляецца Цэнтрам па забеспячэнні дзейнасці.

Варыянты прыкладных форм актаў на спісанне вучэбных выданняў размешчаны на нацыянальным адукацыйным партале (https://adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя / Прыкладныя формы актаў спісання)

5. Стварэнне бяспечных умоў пры арганізацыі адукацыйнага працэсу

Падпунктам 4.5 пункта 4 артыкула 19 Кодэкса вызначана, што стварэнне бяспечных умоў пры арганізацыі адукацыйнага працэсу з’яўляецца абавязкам установы адукацыі.

Права навучэнцаў на ахову жыцця і здароўя падчас адукацыйнага працэсу рэгламентавана падпунктам 1.8 пункта 1 артыкула 30 Кодэкса.

З гэтымі мэтамі пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 3 жніўня 2022 г. № 227 зацверджаны Правілы бяспекі арганізацыі адукацыйнага працэсу пры рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі (далей – Правілы), Правілы расследавання і ўліку няшчасных выпадкаў, якія адбыліся з навучэнцамі пры засваенні зместу адукацыйных праграм, з выхаванцамі пры рэалізацыі праграм выхавання

(размешчаны на Інтэрнэт-партале Міністэрства адукацыі (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/normativnye-pravovye-akty), нацыянальным адукацыйным партале: https://adu.by / Галоўная / Нарматыўныя прававыя дакументы).

За стварэнне здаровых і бяспечных умоў пры арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўстанове адукацыі кіраўнік установы адукацыі, педагагічныя работнікі нясуць персанальную адказнасць у адпаведнасці з палажэннямі Адзінага кваліфікацыйнага даведніка пасад служачых «Пасады служачых, занятых у адукацыі» (выпуск 28), зацверджанага пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 29 ліпеня 2020 г. № 69 (далей – АКДПС). Дадзеная норма павінна быць у абавязковым парадку замацавана ў службовых інструкцыях педагагічных работнікаў.

Звяртаем увагу, што згодна з Правіламі ва ўстанове адукацыі ў абавязковым парадку распрацоўваецца і зацвярджаецца кіраўніком Інструкцыя аб прапускным рэжыме, якая ўключае:

рэжым працоўнага часу для работнікаў установы адукацыі, вызначаны правіламі ўнутранага працоўнага распарадку або графікам работ (зменнасці);

парадак допуску ў будынак установы адукацыі педагагічных і іншых работнікаў, якія навучаюцца і іх законных прадстаўнікоў, прадстаўнікоў абслуговых арганізацый, іншых асоб;  

пералік прадметаў і рэчываў, забароненых да захоўвання і выкарыстання навучэнцам падчас знаходжання ва ўстанове адукацыі, і парадак давядзення яго да ведама законных прадстаўнікоў навучэнца;

парадак руху транспарту на тэрыторыі ўстановы адукацыі;

вызначэнне і абсталяванне спецыяльных месцаў для складавання матэрыяльных каштоўнасцей, а таксама захоўвання асабістых рэчаў работнікаў, навучэнцаў;

агароджу, асвятленне і абазначэнне месцаў, небяспечных для здароўя і жыцця людзей.

Звяртаем увагу на захаванне парадку першачарговых дзеянняў педагагічных работнікаў пры траўміраванні навучэнцаў, вызначанага пунктам 6 правілаў расследавання і ўліку няшчасных выпадкаў, якія адбыліся з навучэнцамі пры засваенні зместу адукацыйных праграм, з выхаванцамі пры рэалізацыі праграм выхавання:

прадухіленне ўздзеяння траўміруючых фактараў на навучэнца (выхаванца), які атрымаў траўму;

аказанне пацярпеламу першай дапамогі;

выклік на месца здарэння медыцынскіх работнікаў;

дастаўка пацярпелага ў арганізацыю аховы здароўя (пры неабходнасці).

Інфармацыя аб няшчасным выпадку неадкладна даводзіцца да кіраўніка ўстановы адукацыі і законных прадстаўнікоў навучэнца.

У абавязковым парадку неабходна прадастаўляць у Міністэрства адукацыі інфармацыю за подпісам кіраўніка (намесніка кіраўніка) у тэрмін не пазней за адну гадзіну пасля надзвычайнай сітуацыі або размяшчэння ў сродках масавай інфармацыі, чатах у месенджарах і сацыяльных сетках і іншых крыніцах матэрыялаў аб экстраных і надзвычайных сітуацыях, няшчасных выпадках, правапарушэннях.

Нагадваем пра неабходнасць сістэматычна на пасяджэннях педагагічных саветаў устаноў адукацыі, калегій структурных падраздзяленняў гарадскіх, раённых, абласных (Мінскага гарадскога) выканаўчых камітэтаў, мясцовых адміністрацый раёнаў у гарадах, якія ажыццяўляюць дзяржаўна-ўладныя паўнамоцтвы ў сферы адукацыі (далей – органаў кіравання адукацыяй), аналізаваць і ўстараняць прычыны атрымання траўм выхаванцамі ва ўстановах адукацыі; на пастаяннай аснове, не радзей аднаго разу ў паўгоддзе, разглядаць пытанні стану траўматызму выхаванцаў і забеспячэння бяспекі іх жыццядзейнасці, прафілактыкі гвалту ў дачыненні да загадзя непаўналетніх, супрацьпраўных паводзін работнікаў сістэмы дашкольнай адукацыі ва ўстанове адукацыі; планаваць і праводзіць мерапрыемствы з улікам распрацаваных рэгіянальных міжведамасных комплексаў першачарговых мер па прафілактыцы і папярэджанні траўматызму навучэнцаў ва ўстановах адукацыі.

З гэтымі мэтамі структурным падраздзяленням абласных (Мінскага гарадскога) выканаўчых камітэтаў, гарадскіх раённых выканаўчых камітэтаў, мясцовых адміністрацый раёнаў у гарадах, якія ажыццяўляюць дзяржаўна-ўладныя паўнамоцтвы ў сферы адукацыі, педагагічным работнікам устаноў адукацыі неабходна:

забяспечыць асаблівы кантроль за выкананнем патрабаванняў нарматыўных прававых актаў, палажэнняў інструктыўна-метадычных пісем, рашэнняў калегій Міністэрства адукацыі ў частцы забеспячэння бяспечных умоў знаходжання навучэнцаў, выключэння магчымасці стварэння перадумоў для ўзнікнення надзвычайных сітуацый;

праводзіць на пастаяннай аснове сумесна з рэгіянальнымі ўпраўленнямі Міністэрства ўнутраных спраў, Міністэрства аховы здароўя семінары (іншыя практыка-арыентаваныя мерапрыемствы) для педагагічных работнікаў устаноў адукацыі па пытаннях прафілактыкі гвалту ў дачыненні да заведама непаўналетніх, супрацьпраўных паводзін работнікаў сістэмы дашкольнай адукацыі;

арганізоўваць правядзенне гутарак начальнікаў упраўленняў (аддзелаў) адукацыі (па адукацыі) рай(гар)выканкамаў з кіраўнікамі ўстаноў адукацыі па пытаннях практычнага забеспячэння прафілактыкі супрацьпраўных паводзін работнікаў, а таксама рэалізацыі мер абароны дзяцей ад гвалту;

абмежаваць доступ старонніх асоб на тэрыторыю і ў памяшканні ўстановы адукацыі, выключыць знаходжанне работнікаў, якія не ўдзельнічаюць непасрэдна ў арганізацыі адукацыйнага працэсу, у групавых памяшканнях, музычных і спартыўных залах, басейнах, магчымасць іх доступу да выхаванцаў установы адукацыі;

уключаць у адпаведныя праграмы павышэння кваліфікацыі кіраўнікоў устаноў адукацыі, іншых катэгорый слухачоў пытанні практычнага забеспячэння прафілактыкі супрацьпраўных паводзін работнікаў, а таксама рэалізацыі мер абароны дзяцей ад гвалту. Праводзіць такія мерапрыемствы не радзей аднаго разу ў паўгоддзе;

прымаць неадкладна адпаведныя меры рэагавання пры незабеспячэнні бяспечных умоў знаходжання выхаванцаў ва ўстанове адукацыі ў мэтах выключэння выпадкаў нядбалага стаўлення педагагічных і іншых работнікаў да сваіх службовых абавязкаў;

працягваць правядзенне мерапрыемстваў па ўмацаванні матэрыяльна-тэхнічнай базы ўстаноў адукацыі, у тым ліку абсталяванні сістэмамі бяспекі; стварэнні на базе ўстаноў адукацыі аўтапляцовак з дарожнай разметкай, аўтагарадкоў і інш.;

уключаць пытанні фарміравання здаровага ладу жыцця, прафілактыкі вулічнага і бытавога траўматызму, бяспечных паводзін дзяцей на дарозе, вадзе і паблізу вадаёмаў, папярэджання пажараў, дарожна-транспартных здарэнняў з удзелам непаўналетніх у тэматычныя мерапрыемствы інфармацыйна-тлумачальнай і выхаваўча-прафілактычнай накіраванасці з выхаванцамі і іх бацькамі (законнымі прадстаўнікамі), педагагічнымі работнікамі. Мэтазгодным будзе ўдзел у падобных мерапрыемствах прадстаўнікоў сістэмы аховы здароўя, органаў дзяржаўнага пажарнага нагляду, упраўленняў (аддзелаў) унутраных спраў гарадскіх, раённых выканаўчых камітэтаў (мясцовых адміністрацый раёнаў у гарадах), іншых зацікаўленых;

размяшчаць у бацькоўскіх чатах у месенджарах і сацыяльных сетках тэматычныя агляды аб мерапрыемствах, якія праводзяцца па пытаннях фарміравання здаровага ладу жыцця, аховы жыцця і здароўя дзяцей, забеспячэння іх бяспечнай жыццядзейнасці, прафілактыцы дзіцячага траўматызму, аб адказнасці законных прадстаўнікоў выхаванцаў за пакіданне дзяцей без нагляду;

ажыццяўляць выпуск тэматычных брашур, памятак, буклетаў для выхаванцаў і іх законных прадстаўнікоў па ўказаных напрамках у рамках міжведамаснага ўзаемадзеяння;

асвятляць эфектыўны вопыт педагагічных работнікаў, бацькоў (законных прадстаўнікоў) выхаванцаў па ўказаных напрамках у сродках масавай інфармацыі.

У мэтах выхавання ў дзяцей дашкольнага ўзросту культуры бяспекі жыццядзейнасці ў 2024/2025 навучальным годзе запланавана правядзенне фестывалю «Бяспечнае дзяцінства» сярод устаноў адукацыі (пункт 25 Плана мерапрыемстваў па прававым выхаванні і асвеце грамадзян у 2024-2029 гг., зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 12 студзеня 2024 г. № 24). Парадак, тэрміны арганізацыі і правядзення этапаў дадзенага мерапрыемства вызначаны Інструкцыяй аб парадку правядзення фестывалю «Бяспечнае дзяцінства», зацверджанай пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь і Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь ад 5 верасня 2017 г. № 119/39 (у рэдакцыі пастановы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь ад 3 мая 2018 г. № 32/31).

Акцэнтуем увагу, што для забеспячэння якаснага правядзення фестывалю на ўсіх яго этапах (раённым (гарадскім), абласным (Мінскім гарадскім), рэспубліканскім) неабходна арганізаваць адпаведную працу, у тым ліку інфармацыйна-тлумачальную, з усімі зацікаўленымі: педагагічнымі работнікамі і бацькамі (законнымі прадстаўнікамі) выхаванцаў устаноў адукацыі, аддзеламі (упраўленнямі) па надзвычайных сітуацыях і інш. Інфармацыя аб фестывалі «Бяспечнае дзяцінства» і адпаведныя матэрыялы размяшчаюцца на інтэрнэт-партале Міністэрства адукацыі (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/meropriyatiya-2024; нацыянальным адукацыйным партале: https://adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя / Мерапыемствы).

Мяркуем мэтазгодным арганізаваць асвятленне адпаведных этапаў фестывалю на сайтах устаноў адукацыі, упраўленняў (аддзелаў) адукацыі (па адукацыі) аблвыканкамаў, камітэта па адукацыі Мінгарвыканкама. Пры адсутнасці ва ўстанове адукацыі сайта забеспячэнне доступу да адпаведных матэрыялаў ажыццяўляецца з дапамогай іх размяшчэння на інфармацыйных стэндах ці іншымі спосабамі.

У адпаведнасці з абзацам трэцім пункта 2 дадатку да пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 30 снежня 2013 г. № 1164 (у рэдакцыі пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 28 ліпеня 2021 г. № 430) установы дашкольнай адукацыі адносяцца да ліку аб’ектаў, якія падлягаюць абавязковаму абсталяванню сродкамі сістэмы відэаназірання за станам грамадскай бяспекі. Асноўнай задачай сістэмы відэаназірання з’яўляецца кантроль за станам грамадскай бяспекі ў інтарэсах забеспячэння грамадскага парадку, прафілактыкі, выяўлення (раскрыцця) і спынення правапарушэнняў, расследавання злачынстваў, а таксама папярэджання і ліквідацыі надзвычайных сітуацый (пункт 3 Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 28 лістапада 2013 г. № 527 «Аб пытаннях стварэння і прымянення сістэмы відэаназірання ў інтарэсах забеспячэння грамадскага парадку» (у рэдакцыі Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 25 лютага 2022 г.)).

5.1. Забеспячэнне псіхалагічнай бяспекі выхаванцаў ва ўстановах адукацыі. Звяртаем асаблівую ўвагу, што педагагічныя работнікі ў сваёй дзейнасці павінны кіравацца правіламі педагагічных работнікаў, зацверджанымі загадам Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 10 чэрвеня 2022 г. № 401 (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/aktualno).

Абавязковымі для выканання педагагічнымі работнікамі з’яўляюцца прававыя, маральныя і этычныя нормы, павага гонару і годнасці навучэнцаў і іншых удзельнікаў адукацыйнага працэсу.

Адной з функцый устаноў адукацыі у адпаведнасці з Палажэннем аб установе дашкольнай адукацыі (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 4 жніўня 2022 г. № 230), Палажэннем аб спецыяльным дзіцячым садку (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 30 чэрвеня 2023 г. № 183) з’яўляецца забеспячэнне сацыяльна-педагагічнай падтрымкі выхаванцаў і аказанне ім псіхалагічнай дапамогі.

Сацыяльна-педагагічная падтрымка навучэнцаў і аказанне ім псіхалагічнай дапамогі ва ўстановах адукацыі павінны ажыццяўляцца ў адпаведнасці з Інструкцыяй аб парадку сацыяльна-педагагічнай падтрымкі навучэнцаў і аказання ім псіхалагічнай дапамогі (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 20 верасня 2022 г. № 328). Аказанне псіхалагічнай дапамогі навучэнцам ажыццяўляецца ў парадку, устаноўленым Законам Рэспублікі Беларусь ад 1 ліпеня 2010 г. № 153-З «Аб аказанні псіхалагічнай дапамогі».

Ва ўстанове адукацыі неабходна стварыць умовы, якія забяспечваюць псіхалагічную бяспеку, якая характарызуецца адсутнасцю негатыўных умоў для псіхічнага развіцця і выключае ўнутраныя і знешнія пагрозы псіхічнаму здароўю дзіцяці як ва ўстанове дашкольнай адукацыі, так і па-за ім.

Выхавальнікі дашкольнай адукацыі і іншыя педагагічныя работнікі павінны звяртаць увагу на неабгрунтаваныя змены ў эмацыянальных і паводніцкіх рэакцыях дзіцяці (пераменлівы фон настрою, прыніжаная самаацэнка, падвышаная трывожнасць, агрэсіўнасць, неадэкватныя сюжэты ролевых гульняў і інш.). У выпадку падазрэння на наяўнасць фактараў, якія негатыўна ўплываюць на псіхічны дабрабыт выхаванцаў, педагагічныя работнікі абавязаны неадкладна паведаміць кіраўніцтву ўстановы адукацыі.

Педагагічныя работнікі павінны выкарыстоўваць у адукацыйным працэсе псіхалагічныя веды, накіраваныя на вырашэнне канфліктных сітуацый, стварэнне спрыяльнага псіхалагічнага клімату ў дзіцячых калектывах.

Педагогам-псіхолагам устаноў адукацыі неабходна ажыццяўляць сваю дзейнасць у цесным кантакце з выхавацелямі дашкольнай адукацыі і іншымі педагагічнымі работнікамі, сістэматычна ўключацца ў працу груп установы адукацыі для рэалізацыі комплексу мерапрыемстваў, накіраваных на псіхалагічную асвету суб’ектаў адукацыйных адносін.

Дзейнасць педагогаў-псіхолагаў таксама павінна быць накіравана:

на своечасовае папярэджанне магчымых парушэнняў у станаўленні і развіцці асобы навучэнцаў i міжасобасных адносін;

папярэджанне і вырашэнне канфліктных сітуацый у калектыве непаўналетніх;

узаемадзеянне з бацькамі (законнымі прадстаўнікамі) навучэнцаў па пытаннях фарміравання навыкаў міжасобасных зносін у дзяцей дашкольнага ўзросту, захавання іх жыцця і здароўя.

З мэтай ранняга выяўлення сітуацый, якія негатыўна ўплываюць на псіхічнае здароўе непаўналетніх, педагогу-псіхолагу варта пры неабходнасці прымаць удзел у першасным знаёмстве дзіцяці і яго бацькоў (законных прадстаўнікоў) з установай адукацыі для больш поўнага вывучэння дзіцяці і ўмоў сямейнага выхавання. Мэтазгодна прадугледзець прысутнасць педагогаў-псіхолагаў на сумоўі кіраўнікоў установы адукацыі з прэтэндэнтамі на вакантныя пасады педагагічных работнікаў.

Ва ўстановах адукацыі неабходна сістэматычна праводзіць з усімі суб’ектамі адукацыйных адносін інфармацыйна-асветніцкія мерапрыемствы па пытаннях стварэння атмасферы нецярпімасці да ўсіх праяў жорсткасці і гвалту ў адносінах да дзяцей, прафілактычныя мерапрыемствы, накіраваныя на своечасовае папярэджанне магчымых парушэнняў у станаўленні і развіцці асобы непаўналетняга і міжасобасных адносінах (загад Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 15 лютага 2018 г. № 119а «Аб мерах, накіраваных на прафілактыку здзяйснення злачынстваў ва ўстановах адукацыі ў дачыненні да навучэнцаў»). Звяртаем увагу на неабходнасць няўхільнага прытрымлівання алгарытму інфармавання педагагічнымі работнікамі бацькоў, апекуноў, папячыцеляў навучэнцаў і (або) супрацоўнікаў унутраных спраў аб наяўнасці прыкмет гвалту ў дачыненні да непаўналетніх, асноўнай мэтай якога з’яўляецца своечасовая дапамога ў рэабілітацыі непаўналетніх, якія падвергліся гвалту.

Звяртаем увагу, што ў мэтах аказання псіхолага-педагагічнай і метадычнай падтрымкі цэнтрам сучасных методык дашкольнай адукацыі ўстановы адукацыі «Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка» ажыццяўляецца рэалізацыя праграм псіхолага-педагагічнай і метадычнай падтрымкі, а таксама кансультацыйнай дапамогі педагагічным работнікам, бацькам (законным прадстаўнікам) дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту, у тым ліку з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця (https://preschool-centr.bspu.by/moodle).

6. Стварэнне развіццёвага прадметна-прасторавага асяроддзя

Развіццёвае прадметна-прасторавае асяроддзе ва ўстанове адукацыі арганізуецца з улікам патрабаванняў адукацыйнага стандарту дашкольнай адукацыі, вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, пералікаў і норм забеспячэння спартыўным інвентаром і абсталяваннем (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 14 ліпеня 2014 г. № 105), узроставых і індывідуальных асаблівасцей дзяцей, матэрыяльных і архітэктурна-прасторавых асаблівасцей памяшканняў і тэрыторыі ўстановы адукацыі, іншых нарматыўных прававых і тэхнічных нарматыўных прававых актаў.

Пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 9 красавіка 2024 г. № 41 распрацаваны і зацверджаны пералік мэблі, інвентару і сродкаў навучання, неабходных для арганізацыі адукацыйнага працэсу  пры рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, адукацыйных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі (далей – пералік). Абнаўленне і развіццё матэрыяльна-тэхнічнай базы ўстаноў адукацыі, якія рэлізуюць праграму дашкольнай адукацыі, пры арганізацыі адукацыйнага працэсу ў адпаведнасці са зместам пераліку дазваляе:

напоўніць развіццёвае прадметна-прасторавае асяроддзе неабходным сучасным абсталяваннем, сродкамі навучання, мэбляй;

стварыць умовы для арганізацыі якаснага і бяспечнага адукацыйнага працэсу з мэтамі рознабаковага развіцця асобы дзіцяці, у тым ліку з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця ў адпаведнасці з іх станам здароўя і пазнавальнымі магчымасцямі;

улічваць ўзроставыя і індывідуальныя асаблівасці выхаванцаў.

Звяртаем увагу, што аснашчэнне сучасным надворным абсталяваннем устаноў адукацыі з’яўляецца адным з мерапрыемстваў Комплексу мерапрыемстваў па рэалізацыі рэспубліканскага плана мерапрыемстваў па правядзенні ў 2024 годзе Года якасці, зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 16 студзеня 2024 г. № 41 (загад Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 5 лютага 2024 № 42).

У адукацыйным працэсе не павінны выкарыстоўвацца гульні (цацкі), якія:

носяць відавочны асацыяльны характар (зомбі, монстры і інш.);

прыніжаюць чалавечую годнасць ці абражаюць рэлігійныя пачуцці;

правакуюць дзіця на агрэсіўныя і амаральныя дзеянні, гвалт, праявы жорсткасці, патэнцыйна небяспечныя ўчынкі, выклікаюць цікавасць да пытанняў, якія выходзяць за рамкі яго ўзроставай кампетэнцыі, фарміруюць грэблівае і негатыўнае стаўленне да расавых асаблівасцей і фізічных недахопаў дзяцей і дарослых;

утрымліваюць грубы натуралізм, у тым ліку сексуальнага кантэксту, які выходзіць за рамкі ўзроставай кампетэнцыі дзіцяці;

выклікаюць нездаровую цікавасць да азартных гульняў дарослых, якакая пасля можа развіцца ў гульняманію;

могуць прывесці да з’яўлення ў дзяцей моцнага страху, панікі і (або) спадарожных ім негатыўных псіхічных станаў (прыгнечанасці, трывожнасці, дэпрэсіі);

фарміруюць скажоныя сацыяльныя арыентацыі і ўстаноўкі і інш.

Заснавальнікі і кіраўнікі ўстановы адукацыі павінны забяспечваць на пастаяннай аснове абнаўленне і развіццё яго матэрыяльна-тэхнічнай базы. З гэтай мэтай у 2024/2025 навучальным годзе неабходна працягваць:

рэалізацыю ў поўным аб’ёме тэрытарыяльных планаў мерапрыемстваў па мадэрнізацыі ўстаноў адукацыі на 2021–2025 гады для напаўнення развіццёвага прадметна-прасторавага асяроддзя неабходным сучасным абсталяваннем (надворным і іншым), сродкамі навучання з улікам узроставых і індывідуальных асаблівасцей выхаванцаў, стану іх здароўя і пазнавальных магчымасцей;

правядзенне мерапрыемстваў па стварэнні даступнага асяроддзя жыццядзейнасці ва ўстановах адукацыі з улікам комплекснага падыходу. Пры стварэнні даступнага асяроддзя варта кіравацца Правіламі забеспячэння даступнасці для інвалідаў аб’ектаў сацыяльнай, транспартнай і вытворчай інфраструктуры, транспартных сродкаў і аказваемых паслуг, ацэнкі ўзроўню іх даступнасці, зацверджанымі пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 21 лістапада 2022 г. № 796; спецыфічнымі санітарна-эпідэміялагічнымі патрабаваннямі да зместу і эксплуатацыі ўстаноў адукацыі (далей – ССЭП), зацверджанымі пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 7 жніўня 2019 г. № 525 (у рэдакцыі пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 12 ліпеня 2024 г. № 502) (дадатак 3); будаўнічымі нормамі СН 3.02.12-2020 «Асяроддзе пражывання для фізічна аслабленых асоб», зацверджанымі пастановай Міністэрства архітэктуры і будаўніцтва Рэспублікі Беларусь ад 13 лістапада 2020 г. № 6.

7. Выхаваўчая работа ва ўстанове адукацыі

У адпаведнасці з Кодэксам выхаванне навучэнцаў грунтуецца на агульначалавечых, гуманістычных каштоўнасцях, культурных і духоўных традыцыях беларускага народа, дзяржаўнай ідэалогіі, адлюстроўвае інтарэсы асобы, грамадства і дзяржавы, што і вызначае прыярытэты яго ажыццяўлення. Асноўныя напрамкі выхаваўчай работы вызначаны ў Канцэпцыі бесперапыннага выхавання дзяцей і вучнёўскай моладзі (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 15 ліпеня 2015 г. № 82); Праграме бесперапыннага выхавання дзяцей і вучнёўскай моладзі на 2021–2025 гг. (пастанова Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 31 снежня 2020 г. № 312); Праграме патрыятычнага выхавання насельніцтва Рэспублікі Беларусь на 2022–2025 гады (пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 снежня 2021 г. № 773) і іншых нарматыўных прававых актах.

Выхаваўчая работа павінна ажыццяўляцца ў адпаведнасці з асноўнымі складнікамі выхавання, прадстаўленымі ў адукацыйным стандарце дашкольнай адукацыі, у працэсе рэалізацыі зместу вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі ў кожнай узроставай групе выхаванцаў як у спецыяльна арганізаванай, так і ў нерэгламентаванай дзейнасці. Выхаваўчую работу ў межах сваіх службовых абавязкаў ажыццяўляюць усе педагагічныя работнікі ўстаноў адукацыі.

Пры планаванні работы мэтазгодна забяспечыць інтэграцыю задач розных складнікаў выхавання, пераемнасць у рабоце ўсіх спецыялістаў у гэтым напрамку. Мерапрыемствы выхаваўчай работы павінны прадугледжваць магчымасць роўнага доступу для ўсіх выхаванцаў з улікам разнастайнасці асаблівых індывідуальных адукацыйных патрэб і індывідуальных магчымасцей кожнага дзіцяці на аснове забеспячэння прынцыпу інклюзіі ў адукацыі.

8. Планаванне дзейнасці ўстаноў адукацыі

У адпаведнасці з пастаўленымі задачамі гадавы план можа ўключаць ў сябе наступныя структурныя кампаненты.

1. Аналіз работы за папярэдні год, задачы на будучы год. Эфектыўнасць планавання шмат у чым залежыць ад якаснага аналізу выканання плана за папярэдні год, на аснове якога вызначаюцца задачы на наступны год (2–3 задачы). Ва ўстановах адукацыі, якія маюць 1–3 узроставыя групы, можа быць запланавана адна задача.

Асноўнымі патрабаваннямі да аналізу работы ўстановы адукацыі могуць выступаць выразнасць пабудовы па блоках (раздзелах) плана; лагічная паслядоўнасць выкладання матэрыялу; аргументаванасць, параўнанне з папярэднім навучальным годам; дакладнасць ацэнак, якія выключаюць суб’ектывізм; доказнасць вывадаў; канкрэтнасць і абгрунтаванасць прапаноў; магчымае прымяненне ілюстрацыйных матэрыялаў (графікі, табліцы, дыяграмы і інш.).

2. Арганізацыйна-педагагічныя мерапрыемствы: арганізацыя адукацыйнай дзейнасці, якую прадастаўляе ўстанова адукацыі; фарміраванне і абсталяванне развіццёвага прадметна-прасторавага асяроддзя; узаемадзеянне з зацікаўленымі органамі і арганізацыямі; перыядычнасць павышэння кваліфікацыі педагагічных работнікаў; арганізацыя дзейнасці педагагічных саветаў і інш.
3. Работа з педагагічнымі работнікамі: формы павышэння прафесійнага ўзроўню педагагічных работнікаў у міжкурсавы перыяд; дыягнастычная работа; падрыхтоўка да атэстацыі педагагічных работнікаў; вывучэнне, абагульненне, укараненне, распаўсюджванне эфектыўнага педагагічнага вопыту; самаадукацыя педагагічных работнікаў; эксперыментальная (інавацыйная) дзейнасць педагагічнага калектыву і інш.
4. Выхаваўчая работа: мерапрыемствы з удзелам выхаванцаў з улікам асноўных складнікаў працэсу выхавання, вызначаных адукацыйным стандартам дашкольнай адукацыі (правядзенне конкурсаў, выстаў, экскурсій, фізкультурна-аздараўленчых мерапрыемстваў і г. д.).
5. Псіхолага-педагагічнае і медыцынскае суправаджэнне адукацыйнага працэсу: формы работы педагога-псіхолага, медыцынскіх работнікаў, педагога сацыяльнага.
6. Узаемадзеянне з сем’ямі выхаванцаў: формы работы па павышэнні псіхолага-педагагічнай кампетэнтнасці законных прадстаўнікоў непаўналетніх, уключэнні іх у адукацыйны працэс.
7. Узаемадзеянне з установамі агульнай сярэдняй адукацыі: формы работы з удзельнікамі адукацыйнага працэсу па забеспячэнні пераемнасці дашкольнай адукацыі і I ступені агульнай сярэдняй адукацыі, у тым ліку ў частцы гатоўнасці выхаванцаў да навучання на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
8. Арганізацыя дзейнасці ўстановы адукацыі ў летні перыяд: мерапрыемствы па падрыхтоўцы ўстановы адукацыі да дзейнасці ў летні перыяд, формы работы з удзельнікамі адукацыйнага працэсу з улікам палажэнняў інструктыўна-метадычнага пісьма Міністэрства адукацыі «Аб арганізацыі дзейнасці ўстаноў адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі, адукацыйную праграму спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, адукацыйную праграму спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі для дзяцей з інтэлектуальнай недастатковасцю, у летні перыяд», зацверджанага намеснікам Міністра адукацыі 29 мая 2023 г., патрабаванняў Правіл, іншых нарматыўных прававых і тэхнічных нарматыўных прававых актаў, лакальных прававых актаў.
9. Кантроль: віды і змест кантролю.
10. Адміністрацыйна-гаспадарчая дзейнасць: работа па ўмацаванні матэрыяльна-тэхнічнай базы ўстановы адукацыі (набыццё сродкаў навучання, спартыўнага інвентару, тэхналагічнага абсталявання, правядзенне рамонтных работ і г. д.).

Падчас распрацоўкі плана вызначаюцца форма работы і тэма (або змест) у адпаведнасці з раздзелам. У прапанаваную структуру плана могуць уносіцца змены і дапаўненні з улікам умоў, спецыфікі дзейнасці ўстановы адукацыі.

Гадавы план работы ўстановы адукацыі пасля разгляду на пасяджэнні педагагічнага савета зацвярджаецца кіраўніком установы.

Ва ўстановах агульнай сярэдняй і спецыяльнай адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі, планаванне работы на навучальны год па ўсіх напрамках сваёй дзейнасці ажыццяўляецца як на ўзроўні агульнай сярэдняй адукацыі, так і на ўзроўні дашкольнай адукацыі.

Напрамкі дзейнасці вызначаюцца з улікам спецыфікі канкрэтнай ўстановы адукацыі і адлюстроўваюцца ў кожным раздзеле плана на навучальны год. Напрыклад, забеспячэнне пераемнасці дашкольнай адукацыі і І ступені агульнай сярэдняй адукацыі; арганізацыя работы з выхаванцамі ў летні аздараўленчы перыяд і інш.

8.1. План рэалізацыі адукацыйнага працэсу ў групах ранняга і дашкольнага ўзросту. План рэалізацыі адукацыйнага працэсу ў групах ранняга і дашкольнага ўзросту можа ўключаць наступныя структурныя кампаненты.

1. Задачы дзейнасці ўстановы адукацыі на навучальны год (плануюцца на навучальны год).
2. Навукова-метадычнае забеспячэнне: пералік вучэбных выданняў (плануецца на навучальны год, магчыма актуалізацыя з улікам выпуску новых вучэбных выданняў).
3. Узаемадзеянне з сем’ямі выхаванцаў: формы і змест работы па павышэнні псіхолага-педагагічнай кампетэнтнасці законных прадстаўнікоў выхаванцаў (плануюцца на месяц).

Міністэрства адукацыі звяртае ўвагу на неабходнасць узмацнення ва ўстанове адукацыі інфармацыйна-растлумачальнай работы з законнымі прадстаўнікамі навучэнцаў па розных пытаннях у сферы адукацыі, пачынаючы з выхавацеля дашкольнай адукацыі ўзроставай групы, якую наведвае дзіця, да кіраўніка ўстановы адукацыі.

У адпаведнасці з пасадавымі абавязкамі, вызначанымі АКДПС, выхавацелі дашкольнай адукацыі павінны вывучаць умовы жыцця і выхавання дзяцей, а таксама планаваць, арганізоўваць і праводзіць выхаваўчую, адукацыйную і аздараўленчую работу, накіраваную на рознабаковае развіццё асобы дзіцяці ў адпаведнасці з яго ўзроставымі і індывідуальнымі магчымасцямі, здольнасцямі і патрэбамі пры рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, адукацыйных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, праграмы выхавання і абароны правоў і законных інтарэсаў дзяцей, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы.

4. Індывідуальная работа з выхаванцамі: змест работы па адукацыйных галінах вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, вучэбных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі на аснове штодзённых назіранняў педагагічнага работніка і з улікам вынікаў дзіцячай дзейнасці (плануецца на месяц). Пры неабходнасці ўносяцца карэкціроўкі з улікам штодзённых назіранняў педагагічнага работніка за якасцю засваення выхаванцамі зместу вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, вучэбных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі як у спецыяльна арганізаванай, так і нерэгламентаванай дзейнасці. Карэкцыйна-развіццёвая работа плануецца і ажыццяўляецца педагогам-псіхолагам, настаўнікам-дэфектолагам.
5. Загартоўванне: асноўныя віды загартоўвання з улікам прынцыпаў загартоўвання, узроставых асаблівасцей выхаванцаў, сезонных змен, умоў установы адукацыі (плануецца на цёплы / халодны перыяды).
6. Рухальная актыўнасць: змест мерапрыемстваў распарадку дня. Ранішняя гімнастыка (плануецца два разы на месяц: 1-ы комплекс – на першы-другі тыдні, 2-і комплекс – на трэці-чацвёрты тыдні); рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на 1-й і 2-й прагулках (плануюцца штотыдзень); актыўны адпачынак (формы арганізацыі фізкультурна-аздараўленчай дзейнасці плануюцца на месяц з улікам узросту выхаванцаў групы і вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, вучэбных праграм спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі).
7. Спецыяльна арганізаваная дзейнасць, рэгламентаваная тыпавым вучэбным планам (гульня, заняткі), плануецца па адукацыйных галінах вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі на аснове раскладу гульняў, заняткаў на кожны дзень тыдня ў адпаведнасці з вучэбным планам установы адукацыі. Вызначаюцца тэма і мэта дзейнасці на працягу тыдня. У змест планавання ўключаюцца адукацыйная галіна і від заняткаў, тэма заняткаў, задачы, крыніцы планавання.

Планаванне спецыяльна арганізаванай дзейнасці ў рознаўзроставай групе ажыццяўляецца ў адпаведнасці з агульнымі патрабаваннямі, але мае асаблівасці. Пры планаванні франтальных форм работы варта ўлічваць адрозненне зместу (па ступені цяжкасці) і працягласці дзейнасці дзяцей кожнага ўзросту. Неабходна паказваць задачы ў дачыненні да кожнага ўзросту, прадугледзець дыферэнцаваныя заданні для дзяцей, у тым ліку заданні карэкцыйнай накіраванасці.

8. Нерэгламентаваная дзейнасць выхаванцаў (плануецца на кожны тыдзень месяца з улікам тэматыкі тыдня): віды дзіцячай дзейнасці (прадметная, пазнавальная практычная, зносіны, гульнявая, мастацкая і інш.). У змест планавання ўключаюцца форма работы, тэма і мэта.

Пры планаванні адукацыйнага працэсу ў групах ранняга ўзросту з мэтай якаснай рэалізацыі зместу вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі неабходна забяспечыць паўторнасць правядзення заняткаў.

9. выкананне заканадаўства аб персанальных даных

Асаблівую ўвагу варта надаваць рэалізацыі патрабаванняў заканадаўства аб персанальных даных.

З улікам устаноўленых патрабаванняў заканадаўства аб персанальных даных і пазіцыі Нацыянальнага цэнтра абароны персанальных даных (далей – НЦАПД)[1] установам адукацыі ў сваёй дзейнасці неабходна:

• прызначыць асобу, адказную за ажыццяўленне ўнутранага кантролю за апрацоўкай персанальных даных, унесці неабходныя дапаўненні/змены ў службовую інструкцыю гэтага работніка.

Канкрэтныя кваліфікацыйныя патрабаванні, што прад’яўляюцца да работнікаў, на якіх ускладаюцца функцыі спецыяліста, які ажыццяўляе ўнутраны кантроль за апрацоўкай персанальных даных, прадстаўлены ў АКДПС «Пасады служачых для ўсіх відаў дзейнасці» (выпуск 1), зацверджаным пастановай Міністэрства працы Рэспублікі Беларусь ад 30 снежня 1999 г. № 159. Прыкладная службовая інструкцыя спецыяліста па ўнутраным кантролі даступная для азнаямлення па спасылцы: https://cpd.by/dolzhnostnaja-instrukcija-specialistu-po-vnutrennemu-kontrolju-obrazec;

2)      распрацаваць і зацвердзіць палажэнне аб арганізацыі ўнутранага кантролю за апрацоўкай персанальных даных (прыкладная форма дакумента даступна па спасылцы: https://cpd.by/porjadok-osushhestvlenija-vnutrennego-kontrolja-za-obrabotkoj-personalnyh-dannyh);

3) скласці і падтрымліваць у актуальным стане рэестр апрацоўкі персанальных даных, распрацаваць і зацвердзіць дакументы, якія вызначаюць палітыку ў дачыненні да апрацоўкі персанальных даных (далей, калі не ўказана іншае, – Палітыка).

Па рашэнні аператара гэта можа быць адзін дакумент або некалькі (напрыклад, палітыка ў дачыненні да апрацоўкі персанальных даных у працоўных адносінах, пры відэаназіранні, на сайце і г. д.).

Прыкладныя формы рэестра апрацоўкі персанальных даных, палітыкі ў дзейнасці ўстановы адукацыі, палітыкі відэаназірання для ўстановы адукацыі, узгодненыя з НЦЗПД, накіраваныя ў адпаведныя структурныя падраздзяленні мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў, якія ажыццяўляюць функцыі кіравання ў сферы адукацыі, для давядзення да ведама зацікаўленых. Пералічаныя дакументы з’яўляюцца прыкладнымі, і пры іх выкарыстанні ўстановам адукацыі неабходна адаптаваць інфармацыю, якая змяшчаецца ў іх, у дачыненні да канкрэтнай установы з улікам магчымых асаблівасцей іх дзейнасці (у тым ліку ў частцы вызначэння прававых падстаў апрацоўкі персанальных даных, тэрмінаў іх захоўвання) і нарматыўнай прававой базы, якая рэгулюе дзейнасць гэтых устаноў.

Палітыка ў дачыненні да апрацоўкі cookie-файлаў распрацоўваецца ўстановамі адукацыі ва ўзаемадзеянні з арганізацыямі (асобамі), якія забяспечваюць тэхнічную падтрымку сайтаў устаноў адукацыі (ВЕБ-МАСТЕРСКАЯ.БЕЛ, Web.Perspective і інш.).

Рэкамендацыі па складанні дакумента, які вызначае палітыку аператара (упаўнаважанай асобы), размешчаны на афіцыйным сайце НЦАПД у раздзеле «Метадалагічныя дакументы» (https://cpd.by/pravovaya-osnova/metodologicheskiye-dokumenty-rekomendatsii).

Звяртаем увагу на неабходнасць размяшчэння Палітыкі на сайце ўстановы адукацыі на старонцы не ніжэй за другі ўзровень. Пры адсутнасці ва ўстановы адукацыі сайта ў сілу патрабаванняў пункта 4 артыкула 17 Закона Рэспублікі Беларусь ад 7 мая 2021 г. № 99-З «Аб абароне персанальных даных» (далей – Закон) забеспячэнне неабмежаванага доступу да Палітыкі ажыццяўляецца шляхам яе размяшчэння на інфармацыйных стэндах або іншымі спосабамі;

4) распрацаваць і зацвердзіць парадак доступу да персанальных даных, у тым ліку тых, якія апрацоўваюцца ў інфармацыйным рэсурсе (сістэме);

5) унесці змены ў службовыя абавязкі асоб, якія апрацоўваюць персанальныя даныя.

Варта прадугледзець у службовых інструкцыях работнікаў, якія ажыццяўляюць апрацоўку персанальных даных (выхавацеляў дашкольнай адукацыі, педагогаў-псіхолагаў і інш.), абавязак «выконваць устаноўлены заканадаўствам аб персанальных даных і лакальнымі прававымі актамі парадак апрацоўкі персанальных даных».

Пры неабходнасці пасадавыя абавязкі канкрэтных работнікаў (напрыклад, адказных за функцыянаванне інфармацыйнага рэсурсу (сістэмы)) у частцы рэалізацыі заканадаўства аб персанальных даных могуць быць дэталізаваны, у тым ліку зыходзячы са спосабаў арганізацыі аператарам выканання абавязкаў, прадугледжаных артыкулам 16 Закона.

У залежнасці ад працоўнай функцыі работніка ў яго службовую інструкцыю могуць быць уключаны абавязкі:

атрымліваць у неабходных выпадках згоду суб’екта персанальных даных на апрацоўку персанальных даных;

ажыццяўляць кантроль за адпаведнасцю тэрміну апрацоўкі персанальных даных заяўленым мэтам, спыняць апрацоўку персанальных даных, а таксама забяспечваць іх выдаленне або блакіраванне пры адсутнасці прававых падстаў для апрацоўкі персанальных даных;

забяспечваць прадастаўленне суб’ектам персанальных даных інфармацыі аб іх персанальных даных, а таксама аб прадастаўленні іх персанальных даных трэцім асобам, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных Законам і іншымі заканадаўчымі актамі;

забяспечваць доступ да персанальных даных ва ўстаноўленым парадку, весці ўлік такога доступу і выпадкаў прадастаўлення, распаўсюджвання персанальных даных трэцім асобам і да т. п.;

6) пазнаёміць работнікаў і іншых асоб, якія непасрэдна ажыццяўляюць апрацоўку персанальных даных ва ўстанове адукацыі, з палажэннямі заканадаўства аб персанальных даных;

7) запланаваць і арганізаваць навучанне асоб, адказных за ажыццяўленне ўнутранага кантролю за апрацоўкай персанальных даных, і асоб, якія непасрэдна ажыццяўляюць апрацоўку персанальных даных.

Патрабаванні да арганізацыі навучання па пытаннях абароны персанальных даных асобамі, адказнымі за ажыццяўленне ўнутранага кантролю за апрацоўкай персанальных даных, а таксама асобамі, якія непасрэдна ажыццяўляюць апрацоўку персанальных даных, устаноўлены Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 28 кастрычніка 2021 г. № 422 «Аб удасканаленні мер па абароне персанальных даных».

Таксама ўстановам адукацыі як аператарам неабходна забяспечыць рэалізацыю іншых арганізацыйных і тэхнічных мер, прадугледжаных Законам (напрыклад, распрацаваць форму згоды для выкарыстання ў выпадках, калі прававой падставай апрацоўкі выступае згода, арганізаваць фіксацыю і захоўванне інфармацыі аб прадастаўленні персанальных даных трэцім асобам (гэта могуць быць журналы, калі інфармацыя прадастаўлялася ў пісьмовым выглядзе, сістэма лагіравання ў інфармацыйным рэсурсе (сістэме)) і т. п.).

Прыкладныя формы пагадненняў, узгодненыя з НЦАПД, накіраваны ў адпаведныя структурныя падраздзяленні мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў, якія ажыццяўляюць функцыі кіравання ў сферы адукацыі, для давядзення да ведама зацікаўленых.

Адказы на актуальныя пытанні абароны персанальных даных у сферы адукацыі размешчаны на афіцыйным сайце НЦАПД у раздзеле Папулярнае на сайце / Адказы на пытанні / Апрацоўка персанальных даных у сферы адукацыі, а таксама аператыўна размяшчаюцца НЦАПД у тэлеграм-канале канале «Цэнтр персанальных даных» (https://t.me/cpd_by).

Іншыя пытанні прымянення Закона растлумачаны ў пісьмах НЦАПД ад 24 жніўня 2022 г. № 05/196 і 17 сакавіка 2023 г. № 5-13/ 93, размешчаных на афіцыйным сайце НЦАПД у раздзеле «Метадалагічныя дакументы» (https://cpd.by/pravovaya-osnova/metodologicheskiye-dokumenty-rekomendatsii).

10. Асобныя аспекты функцыянавання афіцыйных сайтаў

Пры выкананні работ па распрацоўцы, суправаджэнні, эксплуатацыі і размяшчэнні афіцыйных інтэрнэт-сайтаў устаноў адукацыі варта забяспечыць няўхільнае выкананне патрабаванняў і рэкамендацый Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 1 лютага 2010 г. № 60 «Аб мерах па ўдасканаленні выкарыстання нацыянальнага сегмента сеткі Інтэрнэт» (у рэдакцыі Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 14 лютага 2023 г. № 40), Палажэння аб парадку функцыянавання інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацый, зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 красавіка 2010 г. № 645 (у рэдакцыі пастановы Савета Міністраў ад 30 снежня 2022 г. № 972) (далей – Палажэнне), інструкцыі аб рэгістрацыі даменных імёнаў у нацыянальнай даменнай зоне, зацверджанай загадам Аператыўна-аналітычнага цэнтра пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь ад 18 чэрвеня 2010 г. № 47 (у рэдакцыі загада Аператыўна-аналітычнага цэнтра пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь ад 4 красавіка 2024 г. № 69).

У адпаведнасці з патрабаваннямі Палажэння (пункты 5, 7) інфармацыя, якая размяшчаецца на інтэрнэт-сайце, павінна абнаўляцца не радзей за два разы на тыдзень, а інфармацыя аб навінах – таксама датавацца. Інфармацыя ў выглядзе тэксту размяшчаецца на інтэрнэт-сайце ў фармаце, які забяспечвае магчымасць пошуку і капіравання фрагментаў тэксту;

паўната і аб’ектыўнасць інфармацыі, якая размяшчаецца на інтэрнэт-сайтах, правяраецца не радзей за адзін раз на месяц; пры неабходнасці прымаюцца меры па яе актуалізацыі;

размешчаная на галоўнай старонцы інтэрнэт-сайта непасрэдна альбо ў выглядзе асобных рубрык:

інфармацыя аб установе адукацыі павінна ўключаць звесткі аб кіраўніку і яго намесніках (пасада, прозвішча, уласнае імя, імя па бацьку (калі такое маецца), нумар службовага тэлефона, фатаграфічны малюнак, а таксама пры згодзе названых асоб іншыя звесткі пра іх;

інфармацыя аб рабоце са зваротамі грамадзян і юрыдычных асоб павінна ўтрымліваць парадак накіравання ва ўстанову адукацыі электронных зваротаў з дапамогай дзяржаўнай адзінай (інтэграванай) рэспубліканскай інфармацыйнай сістэмы ўліку і апрацоўкі зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб з указаннем гіперспасылкі на яе (для інтэрнэт-сайтаў устаноў адукацыі);

інфармацыя аб ажыццяўленні адміністрацыйных працэдур у дачыненні да юрыдычных асоб і грамадзян, у тым ліку індывідуальных прадпрымальнікаў, павінна ўтрымліваць:

пералікі дакументаў і (або) звестак, якія запытваліся самастойна, неабходных для ажыццяўлення адміністрацыйнай працэдуры, не ўключаных у пералікі дакументаў і (або) звестак, што прадстаўляюцца для ажыццяўлення адміністрацыйных працэдур;

памер платы, якая спаганяецца пры ажыццяўленні адміністрацыйных працэдур, або парадак яе вызначэння, а таксама рэквізіты банкаўскіх рахункаў для ўнясення такой платы;

час прыёму, месца знаходжання, нумар службовага тэлефона, прозвішча, уласнае імя, імя па бацьку (калі такое маецца), пасада работніка (работнікаў), які выконвае (выконваюць) прыём заяў аб ажыццяўленні адміністрацыйных працэдур;

звесткі аб электронных паслугах, якія аказваюцца з дапамогай агульнадзяржаўнай аўтаматызаванай інфармацыйнай сістэмы з выкарыстаннем інфармацыйнай сістэмы (рэсурсу), уладальнікам і (або) аператарам якой з’яўляецца ўстанова адукацыі;

навіны дзяржаўнага органа і арганізацыі, у тым ліку з размяшчэннем малюнкаў грамадзян, атрыманых пры правядзенні мерапрыемстваў з удзелам прадстаўнікоў гэтых дзяржаўнага органа і арганізацыі.

Звяртаем увагу, што ў адпаведнасці з пунктам 8 і часткай другой пункта 11 Палажэння:

патрабаванні да распрацоўкі, бяспекі, сродкаў абароны інфармацыі, размяшчэння і арганізацыі доступу да інтэрнэт-сайта, кіравання і яго тэхнічнага суправаджэння вызначаюцца заканадаўствам аб інфармацыі, інфарматызацыі і абароне інфармацыі;

парадак фарміравання, вядзення і забеспячэння функцыянавання інтэрнэт-сайта вызначаецца лакальным прававым актам установы адукацыі.

Адукацыйны працэс з выкарыстаннем інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій, электронных сродкаў навучання павінен быць арганізаваны з улікам патрабаванняў Санітарных нормаў і правілаў «Патрабаванні пры працы з відэадысплэйнымі тэрміналамі і электронна-вылічальнымі машынамі» (пастанова Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 28 чэрвеня 2013 г. № 59), ССЭП, інструктыўна-метадычнае пісьмо Міністэрства адукацыі «Аб выкарыстанні сучасных інфармацыйных тэхналогій ва ўстановах адукацыі».

11. Комплексная інфармацыйна-прававая падтрымка адукацыйнага працэсу

11.1. Пры арганізацыі дзейнасці ўстановы адукацыі Нацыянальным цэнтрам прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь (далей – НЦПІ) рэкамендавана ў адукацыйным працэсе выкарыстоўваць афіцыйныя крыніцы прававой інфармацыі.

Першакрыніцай дакладнай і актуальнай прававой інфармацыі з’яўляецца эталонны банк даных (далей – БД) прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь, які фарміруецца НЦПІ і распаўсюджваецца ў складзе інфармацыйна-пошукавых сістэм «ЭТАЛОН» і «ЭТАЛОН-ONLINE» (www.etalonline.by). Дадзеныя сістэмы дазваляюць атрымаць доступ да афіцыйнай прававой інфармацыі ў актуальным стане і ўтрымліваюць не толькі ўвесь масіў заканадаўства Рэспублікі Беларусь, але і матэрыялы судовай і правапрымяняльнай практыкі, формы дакументаў.

БД «Адукацыя» (https://etalonline.by/dokumenty-po-temam/?tbd=35) змяшчае прававыя акты, якія рэгулююць грамадскія адносіны ў сферы адукацыі, пытанні атрымання адукацыі розных ступеняў і ўзроўняў, сацыяльнай падтрымкі і абароны навучэнцаў, арганізацыю аздараўлення дзяцей, напрамкі дзяржаўнай маладзёжнай палітыкі, у тым ліку па сацыяльнай падтрымцы адораных навучэнцаў і студэнтаў, акты міжнароднага супрацоўніцтва ў сферы адукацыі, а таксама прававыя акты, якія рэгламентуюць прафесійную дзейнасць педагагічных работнікаў.

У БД «Тэхнічныя нарматыўныя прававыя акты» (https://etalonline.by/dokumenty-po-temam/?tnpa=19) уключаны адукацыйныя стандарты і нарматыўныя прававыя акты, якія з’яўляюцца структурнымі элементамі навукова-метадычнага забеспячэння адукацыі (навучальныя праграмы, навучальныя планы і інш.), а таксама формы цэнтралізаваных і нецэнтралізаваных дзяржаўных статыстычных назіранняў, даведачная інфармацыя аб вядзенні дзяржаўнай справаздачнасці, формы ведамаснай справаздачнасці і ўказанні па іх запаўненні.

БД «Правы непаўналетніх» (https://etalonline.by/dokumenty-po-temam/?tbd=31) змяшчае дакументы, якія тычацца прававога становішча дзяцей, атрымання імі адукацыі, пытанняў, звязаных з прафілактыкай безнагляднасці непаўналетніх і інш.

Усе дакументы, прадстаўленыя ў БД, сістэматызаваны па тэматычных раздзелах. Тэксты нарматыўных прававых актаў знаходзяцца ў актуальным стане. У мэтах выхавання правасвядомасці ў дзяцей і падлеткаў створаны і функцыянуе праект «Дзіцячы прававы сайт» (https://mir.pravo.by), які дапамагае дзецям зразумець, што такое права, і атрымаць першапачатковыя юрыдычныя веды, які распавядае аб заканадаўстве Рэспублікі Беларусь і правах грамадзян нашай краіны. Інфармацыя падаецца ў займальнай і даступнай форме, у тым ліку праз гульнявыя сітуацыі, рашэнне якіх спрыяе набыццю дзіцём навыкаў правамерных паводзін.

11.2. Комплексную інфармацыйную падтрымку ўдзельнікам адукацыйнага працэсу забяспечвае Нацыянальны адукацыйны партал (https://adu.by).

У дапамогу педагагічным работнікам для якаснай рэалізацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі рэкамендуюцца наступныя раздзелы партала:

«Нарматыўныя прававыя дакументы» (прадстаўлены актуальныя нарматыўныя прававыя акты, якія рэгламентуюць адукацыйную дзейнасць устаноў дашкольнай, агульнай сярэдняй, спецыяльнай адукацыі, устаноў дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі): https://adu.by/ Галоўная / Нарматыўныя прававыя дакументы;

«Адукацыйны працэс» (прадстаўлены адукацыйны стандарт дашкольнай адукацыі, вучэбная праграма дашкольнай адукацыі, тыпавы вучэбны план дашкольнай адукацыі, інструктыўна-метадычныя пісьмы Міністэрства адукацыі, метадычныя рэкамендацыі, пералікі вучэбных выданняў, іншыя актуальныя матэрыялы): https://adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя;

«Прававая культура ўдзельнікаў адукацыйнага працэсу» (размешчаны нарматыўныя прававыя дакументы, электронны кантэнт, накіраваны на аказанне прававой падтрымкі ўдзельнікам адукацыйнага працэсу, іншыя матэрыялы): https://www.adu.by/ Галоўная / Інфармацыя для педагогаў / Прававая культура ўдзельнікаў адукацыйнага працэсу;

«Дадатковая адукацыя дзяцей і моладзі» (размешчаны нарматыўныя прававыя дакументы і інструктыўна-метадычныя матэрыялы ў сферы дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі, тыпавыя праграмы дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі, вучэбна-метадычная літаратура): https://www.adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дадатковая адукацыя дзяцей і моладзі.

Звяртаем увагу, што на нацыянальным адукацыйным партале функцыянуе раздзел «Арганізацыя выхавання» (https://vospitanie.adu.by), у якім размешчаны нарматыўныя прававыя акты і праграмна-планавальная дакументацыя выхавання, інструктыўна-метадычныя матэрыялы ў сферы выхавання, артыкулы па тэорыі і практыцы выхавання, вучэбна-метадычная літаратура па выхаванні, іншыя матэрыялы.

12. Кіраванне ў сферы дашкольнай адукацыі. Кантроль і самакантроль за забеспячэннем якасці адукацыі

У адпаведнасці з артыкулам 97 Кодэкса кіраванне ў сферы адукацыі носіць дзяржаўна-грамадскі характар і ажыццяўляецца на прынцыпах законнасці, дэмакратыі, галоснасці, уліку грамадскай думкі і сістэмнасці кіравання адукацыяй.

Мэтамі кіравання ў сферы адукацыі з’яўляюцца:

правядзенне дзяржаўнай палітыкі ў сферы адукацыі;

удасканаленне і развіццё сістэмы адукацыі;

рэалізацыя адукацыйнай праграмы, праграмы выхавання.

Мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы ажыццяўляюць кантроль за забеспячэннем якасці адукацыі з дапамогай праверкі адпаведнасці дашкольнай адукацыі адукацыйнаму стандарту дашкольнай адукацыі, вучэбна-праграмнай дакументацыі адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, іншым патрабаванням, прадугледжаных Кодэксам, іншымі актамі заканадаўства, адукацыйнай і іншай дзейнасці ўстановы адукацыі.

У адпаведнасці з артыкулам 138 Кодэкса непасрэднае кіраўніцтва ўстановай адукацыі ажыццяўляе загадчык. Асноўным органам самакіравання з’яўляецца педагагічны савет, які ўзначальвае загадчык дадзенай установы адукацыі.

Дзейнасць педагагічнага савета рэгулюецца Палажэннем аб педагагічным савеце ўстановы адукацыі, зацверджаным пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 11 ліпеня 2011 г. № 65 (у рэдакцыі пастановы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 2 чэрвеня 2022 г. № 138) (далей – пастанова № 65).

На пасяджэнне педагагічнага савета запрашаюцца медыцынскія работнікі, асобы, якія былі прыцягнуты да падрыхтоўкі матэрыялаў па разглядаемых пытаннях; могуць быць запрошаны прадстаўнікі дзяржаўных арганізацый і грамадскіх аб’яднанняў, педагагічныя работнікі ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі, законныя прадстаўнікі выхаванцаў, іншыя зацікаўленыя асобы.

Запрошаныя асобы карыстаюцца правам дарадчага голасу.

Рашэнні педсавета прымаюцца адкрытым галасаваннем простай большасцю галасоў пры наяўнасці на пасяджэнні педсавета не менш за дзве траціны яго членаў. Пры роўнай колькасці галасоў вырашальным з’яўляецца голас старшыні педсавета.

Ва ўстановах адукацыі могуць стварацца папячыцельскі савет, бацькоўскі камітэт (артыкул 138 Кодэкса). Іх дзейнасць павінна ажыццяўляцца ў адпаведнасці з Палажэннем аб папячыцельскім савеце ўстановы адукацыі, зацверджаным пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 25 ліпеня 2011 г. № 146 (у рэдакцыі пастановы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 16 жніўня 2022 г. № 266), Палажэннем аб бацькоўскім камітэце ўстановы дашкольнай адукацыі, зацверджаным пастановай № 65 (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/normativnye-pravovye-akty).

Папячыцельскі савет з’яўляецца органам самакіравання ўстановы адукацыі і ствараецца з мэтай аказання садзейнічання ў забеспячэнні яго дзейнасці і развіцця.

Рашэнне аб стварэнні папячыцельскага савета прымаецца ініцыятыўнай групай, у склад якой могуць уваходзіць законныя прадстаўнікі непаўналетніх навучэнцаў, педагагічныя работнікі, прадстаўнікі грамадскіх аб’яднанняў і іншых арганізацый, іншыя асобы. Рашэнне ініцыятыўнай групы ўзгадняецца з кіраўніком установы адукацыі.

Задачамі дзейнасці папячыцельскага савета з’яўляюцца:

садзейнічанне ўстанове адукацыі ў развіцці матэрыяльна-тэхнічнай базы, забеспячэнне якасці адукацыі, прыцягненне грашовых сродкаў у выглядзе добраахвотных пералічэнняў (узносаў) фізічных асоб (далей – грашовыя сродкі) для забеспячэння дзейнасці ўстановы адукацыі;

вызначэнне напрамкаў, памераў і парадку выкарыстання прыцягнутых грашовых сродкаў па ўзгадненні з кіраўніком установы адукацыі і бацькоўскім камітэтам установы адукацыі (пры яго наяўнасці);

садзейнічанне ва ўстанаўленні і развіцці міжнароднага супрацоўніцтва ў сферы адукацыі і інш.

Рашэнні папячыцельскага савета носяць кансультатыўны і рэкамендацыйны характар.

Звяртаем асаблівую ўвагу на недапушчэнне неабгрунтаваных збораў грашовых сродкаў папячыцельскімі саветамі ўстаноў адукацыі.

Бацькоўскі камітэт з’яўляецца органам самакіравання ўстановы адукацыі і ствараецца з ліку законных прадстаўнікоў выхаванцаў дадзенай установы адукацыі.

Пасяджэнні бацькоўскага камітэта праводзяцца тры разы на год. У выпадку неабходнасці могуць праводзіцца пазапланавыя пасяджэнні.

На пасяджэнні бацькоўскага камітэта запрашаецца кіраўнік установы адукацыі, могуць запрашацца намеснік кіраўніка ўстановы адукацыі, педагагічныя работнікі, законныя прадстаўнікі выхаванцаў, якія не з’яўляюцца членамі бацькоўскага камітэта, іншыя зацікаўленыя асобы.

Да кампетэнцыі бацькоўскага камітэта адносяцца:

садзейнічанне ў забеспячэнні аптымальных умоў для выхавання і навучання выхаванцаў установы адукацыі;

правядзенне растлумачальнай работы сярод законных прадстаўнікоў выхаванцаў аб іх правах і абавязках;

распаўсюджванне лепшага вопыту сямейнага выхавання;

узаемадзеянне з іншымі органамі самакіравання ўстановы адукацыі па пытаннях, якія адносяцца да кампетэнцыі бацькоўскага камітэта і інш.

Нагадваем, што да кампетэнцыі бацькоўскага камітэта не могуць быць аднесены пытанні, якія тычацца прыцягнення грашовых сродкаў для забеспячэння дзейнасці ўстановы адукацыі.

Звяртаем увагу, што прыкладны пералік асноўных тавараў (мінімальны набор), рэкамендуемых для набыцця бацькамі (законнымі прадстаўнікамі) з мэтай наведвання выхаванцамі ўстановы адукацыі, размешчаны на інтэрнэт-партале Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/roditelyam-doshkolnikov); нацыянальным адукацыйным партале (https://www.adu.by/ Галоўная / Адукацыйны працэс. 2024/2025 навучальны год / Дашкольная адукацыя).

13. Грамадскія аб’яднанні ў сферы адукацыі

У адпаведнасці з артыкулам 109 Кодэкса з мэтамі сацыяльнага станаўлення, развіцця і самарэалізацыі педагагічных работнікаў, аховы і абароны іх правоў і законных інтарэсаў могуць стварацца грамадскія аб’яднанні ў сферы адукацыі.

Пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь створаны і функцыянуе Рэспубліканскі савет кіраўнікоў устаноў адукацыі (далей – Рэспубліканскі савет) (пункт 9 Палажэння аб Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь, зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 4 жніўня 2011 г. № 1049 «Аб змяненні, дапаўненні і прызнанні страціўшымі сілу некаторых пастаноў Урада Рэспублікі Беларусь па пытаннях адукацыі»), мэтай якога з’яўляецца выпрацоўка рэкамендацый па асноўных пытаннях развіцця сістэмы дашкольнай адукацыі, удасканаленне адукацыйнага і выхаваўчага працэсаў, паляпшэнне матэрыяльна-тэхнічнай базы і навукова-метадычнага забеспячэння ўстаноў адукацыі.

Дзейнасць Рэспубліканскага савета рэгламентуецца Палажэннем аб Рэспубліканскім савеце кіраўнікоў устаноў адукацыі, зацверджаным пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 17 кастрычніка 2012 г. № 122 (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/normativnye-pravovye-akty).

Склад Рэспубліканскага савета фарміруецца з ліку кіраўнікоў устаноў адукацыі, размешчаных на тэрыторыі адпаведнага рэгіёна (горада Мінска), незалежна ад формы ўласнасці і падпарадкаванасці, і зацвярджаецца загадам Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь (загад Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 10 кастрычніка 2023 г. № 471 «Аб складзе Рэспубліканскага савета кіраўнікоў устаноў дашкольнай адукацыі»).

Старшыня Рэспубліканскага савета вызначаецца Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь з ліку кіраўнікоў устаноў адукацыі па ўзгадненні з заснавальнікам адпаведнай установы тэрмінам на пяць гадоў.

Каардынацыю дзейнасці Рэспубліканскага савета ажыццяўляе Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь у асобе намесніка Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь, які курыруе дзейнасць устаноў адукацыі.

Асноўныя задачы Рэспубліканскага савета:

падрыхтоўка прапаноў па забеспячэнні эфектыўнага кіравання ўстановамі адукацыі, удасканаленні рэгулявання грамадскіх адносін у сферы дашкольнай адукацыі, павышэнні эфектыўнасці выкарыстання матэрыяльных і фінансавых рэсурсаў у сферы дашкольнай адукацыі, вырашэнні актуальных праблем развіцця сістэмы дашкольнай адукацыі і інш.;

аналіз практыкі прымянення нарматыўных прававых актаў, якія рэгулююць дзейнасць у сферы дашкольнай адукацыі;

аказанне арганізацыйна-метадычнай дапамогі ўстановам адукацыі па пытаннях рэалізацыі дзяржаўнай палітыкі ў сферы дашкольнай адукацыі;

распаўсюджванне станоўчага айчыннага і міжнароднага вопыту ў сферы дашкольнай адукацыі.

Пасяджэнні Рэспубліканскага савета праводзяцца па меры неабходнасці, але не радзей як два разы на год (уключаны ў план работы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь). Тэматыка пасяджэнняў накіравана на рашэнне актуальных праблем развіцця сістэмы дашкольнай адукацыі.

У мэтах удасканалення навыкаў кіраўніцкай кампетэнтнасці, павышэння якасці дашкольнай адукацыі ў адпаведнасці з пунктам 5 Праграмы ў 2024/2025 навучальным годзе запланавана правядзенне серыі пасяджэнняў Рэспубліканскага савета кіраўнікоў устаноў адукацыі па актуальных напрамках удасканалення якасці дашкольнай адукацыі, у тым ліку:

«Якасць дашкольнай адукацыі: развіццё кадравага патэнцыялу ўстановы дашкольнай адукацыі»;  

«Якасць дашкольнай адукацыі: кампетэнтнасць кіраўнікоў у каардынацыі дзейнасці рэсурсных цэнтраў устаноў дашкольнай адукацыі».

Рэспубліканскі савет мае права прымаць рашэнні па пытаннях, якія адносяцца да яго кампетэнцыі. Рашэнні Рэспубліканскага савета афармляюцца пратаколам і носяць рэкамендацыйны характар. З мэтай павышэння эфектыўнасці кіравання ўстановамі адукацыі, удзелу ў вырашэнні актуальных праблем развіцця сістэмы дашкольнай адукацыі, аказання арганізацыйна-метадычнай дапамогі, а таксама распаўсюджвання эфектыўнага айчыннага вопыту ў сферы дашкольнай адукацыі пратаколы пасяджэнняў накіроўваюцца ў якасці інструкцыі да дзеянняў усім зацікаўленым. Старшыня Рэспубліканскага савета ажыццяўляе кантроль за выкананнем прынятых на пасяджэннях савета рашэнняў.

Інфармацыйныя матэрыялы аб дзейнасці Рэспубліканскага савета размяшчаюцца на інтэрнэт-партале Міністэрства адукацыі (https://edu.gov.by/urovni-obrazovaniya/doshkolnoe-obrazovanie/doshkolnoe-obrazovanie/informatsiya/meropriyatiya-2024/), у навукова-метадычным часопісе «Пралеска».

Звяртаем увагу на неабходнасць стварэння на інтэрнэт-парталах галоўных упраўленняў адукацыі (па адукацыі) аблвыканкамаў, камітэта па адукацыі Мінгарвыканкама рубрыкі, у якой будуць змяшчацца інфармацыйныя матэрыялы аб дзейнасці рэгіянальных саветаў кіраўнікоў устаноў адукацыі.

Образовательный процесс. 2024/2025 учебный год - Национальный образовательный портал (adu.by)

Аўторак  з 16.05 да 16.35

У дашкольных групах  працуе аб'яднанне па інтарэсах

    «ЧАРОЎНЫЯ РУЧКІ» ( КАМПАНЕНТ "ДЭКАРАТЫЎНА-ПРЫКЛАДНОЕ МАСТАЦТВА"  )             

            Кіраўнік  – Піскун Настасся Сяргееўна

Графік работы аб'яднання па інтарэсах на 2023/2024 навучальны год:

                    Дзень тыдня работы аб'яднання – АЎТОРАК

                    Час работы – 16⁰⁰ - 16³⁵

^{Спіс выхаванцаў, якія наведваюць аб'яднанне па інтарэсах}

^{1.Валькевіч Вікторыя}

^{2.Паноў Аляксандр}

^{3.Паноў павел}

^{4.Піскун Аляксандра}

^{5. Хвашчэўская Аліна}

^{6.Хрэшчановіч Марыя}

^{7.Марчанка Мілана}

^{8.Сунгатулін Ягор}

ПАМЯТКА

ДЛЯ ВОСПИТАТЕЛЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ И РОДИТЕЛЕЙ ПРИ ПОДГОТОВКЕ РЕБЕНКА К ШКОЛЕ

1.При подготовке дошкольников к обучению школе ПОМНИТЕ, что «мозг хорошо устроенный стоит больше, чем мозг хорошо наполненный.

2. Неподвижный ребенок не обучается. Любая новая информация должна закрепляться движением.

3. Раннее начало знакового обучения недопустимо. Оно усугубляет проявление минимальных мозговых функций. 4. В среднем мальчики быстрее утомляются и менее устойчивы к информационным перегрузкам, чем девочки. Ругать их за это бесполезно и безнравственно.

5. Лень ребенка — сигнал неблагополучия вашей педагогической деятельности, неправильно выбранной вами методики работы с ребенком.

6. Сделайте своей главной заповедью – «НЕ НАВРЕДИ».

Учебная деятельность, которая является ведущей для детей младшего школьного возраста (7—10 лет), требует определенного запаса знаний об окружающем мире, сформированности элементарных понятий. Ребенок должен владеть определенными мыслительными операциями, уметь обобщать и дифференцировать предметы и явления окружающего мира, планировать свою деятельность (при выполнении знакомых действий: обслуживающий труд, рисование и т. д.), осуществлять самоконтроль своих действий, адекватно реагировать на замечания взрослого, проявлять волевые усилия для решения поставленной задачи.

Не менее важны навыки речевого общения со сверстниками и взрослыми, зрительно-двигательная координация, достаточно развитая мелкая моторика рук. Все это требует подготовки, но нельзя забывать что полноценную учебную деятельность можно формировать только на основе игровой. Для становления личности будущего школьника важную роль играет ролевая игра. Игра — как освоенная детьми форма моделирования отношений взрослых. Именно в этой игре ребенок активно осваивает «мир вещей» и «мир людей» Освоение «мира вещей» предметная деятельность (познавательная и практическая), обеспечивает ребенку усвоение знаний, умений, навыков, формирование интеллектуальной активности. Освоение «мира людей» — деятельность по усвоению норм человеческих взаимоотношений, включает ребенка, с учетом его возрастных возможностей, в систему этих отношений. Он как бы примеряет себя к окружающему миру, пробует себя в разных ролях. Именно в играх формируется умение пользоваться речью, умение договариваться (устанавливать правила, условия игры, распределять роли), умение управлять и быть управляемым. Все это очень необходимо будущему первокласснику для успешного вхождения в школьную жизнь, для овладения необходимым социальным опытом. Очень серьезной проблемой в жизни б—7-лет детей является «недоигранность». Малыши постоянно заняты «учебой» с самого раннего детства. Дошкольникам некогда играть. А часто они просто не умеют играть ни с игрушками (игрушек много, но взрослые не играют с ребенком, а значит, не учат с ними играть), ни со своими сверстниками (за партой, во время занятий-уроков нельзя играть, надо заниматься). Неумение играть и общаться между собой и учителя наблюдают на переменах. «Не навреди», «Яд от лекарства отличается дозой» — эти медицинские правила актуальны и для учителей, и для воспитателей, и для родителей в вопросах не только лечения, но и образования детей. Не бывает правил без исключений. Но все-таки вряд ли стоит готовить ребенка к поступлению в ВУЗ ‚уже в детском саду. Здоровый ребенок, у которого есть желание учиться, который готов к сотрудничеству со сверстниками и учителями, — это самый хороший и самый успешный первоклассник!

Консультация для воспитателей

Кто он «проблемный» ребенок? Как с ним быть?

Только в книгах любят Тома Сойера. А в жизни таких детей, не любят ни в детском саду, ни в школе. Какой ребенок, для вас является «проблемным»?  Чаще всего – это дети с нарушениями поведения. В целом нарушения поведения имеет в своей основе не только педагогические просчеты взрослых, но и определенную слабость центральной нервной системы , обусловленную, как возрастной незрелостью, так и неблагоприятной беременностью и родами. Одним из наиболее популярных методов работы с такими детьми является, психотерапевтический. Сам по себе данный вид работы не способен изменить поведение, данные занятия могут лишь «раскачать» ситуацию, выявить истинную проблему, лежащую в основе возникшего осложнения. Дальнейшая работа ложится на плечи тех взрослых, которые проводят с ребенком каждый день, т. е. на его родителей и воспитателей. Психолог же задает основное направление этой работы, определяет общую тактику, регулирует ход воспитательного процесса, оказывая постоянную консультативную помощь.К детям с нарушениями поведения относят: агрессивных, вспыльчивых, пассивных.

Агрессивные. Многим маленьким детям свойственна агрессивность. Выделяют две наиболее частые причины агрессии: боязнь быть травмированным, обиженным; пережитая обида, или душевная травма, или само нападение. Выделяют физическую агрессию (драки, разрушительное отношение к вещам, дети ломают нужные вещи, поджигают их); вербальную агрессию (оскорбляют, дразнят, ругаются). Тактика работы состоит в том, чтобы постепенно научить ребенка выражать свое неудовольствие в социально приемлемых формах. Первым шагом является попытка сдерживать агрессивные порывы непосредственно перед их проявлением. В отношении физической агрессии это легче сделать, чем в отношении вербальной. Надо показать ребенку, что такое поведение абсолютно неприемлемо. Подвергнуть его поступок суровому осуждению, в то время как его «жертва» окружается повышенным вниманием и заботой. Если обидные слова ребенка адресуются взрослому, то целесообразно вообще проигнорировать их, но при этом попытаться понять, какие чувства и переживания ребенка стоят за ними. Иногда можно превратить оскорбления ребенка в комическую перепалку, что позволит снять напряжение и сделать саму ситуацию ссоры смешной. Если ребенок, оскорбляет других детей, то взрослый должен посоветовать им, чем ответить.

Вспыльчивые дети те, которые могут устроить истерику, расплакаться, разозлиться, но агрессии при этом не проявляют. Такие приступы необходимо попытаться предупредить. В одних случаях удается отвлечь ребенка, в других, наоборот, целесообразнее покинуть его, оставив без аудитории. Детей постарше можно побуждать выражать свои чувства словами. Очень важен спокойный эмоциональный тон. Когда приступ пройдет, понадобится утешение, особенно если ребенок сам напуган силой своих эмоций.

Пассивные дети. Взрослые не видят никакой проблемы в пассивном поведении детей, считают, что они просто отличаются хорошим поведением. Тем не менее, это далеко не всегда так. Ребенок может быть несчастным, подавленным или застенчивым. Подход к таким детям должен быть постепенным. Тихое поведение ребенка – чаще всего реакция на невнимание или неурядицы дома. Впадая в такое поведение, он изолируется в собственном мире. Более эффективным будет все то, что поможет ему выразить эмоции. Необходимо выяснить, какие события или обстоятельства вызвали у ребенка такое поведение, так как осведомленность поможет найти пути установления контакта с ним. Необходимо помочь ребенку, приобрести уверенность в себе, только тогда он сможет выйти из-под опеки одного взрослого, которому доверяет, и научится сам сходиться с новыми людьми – сверстниками и взрослыми.

Правила воспитания детей

• Никогда не занимайтесь воспитанием ребенка в плохом настроении. Основой основ эффективного стиля обучения в семье является положительная эмоциональная установка. Воспитание детей – одно из самых прекрасных занятий человека, и ему непременно должны сопутствовать хорошее настроение, спокойствие, расположенность к общению.

• Предоставьте самостоятельность. Воспитывайте, но не контролируйте каждый шаг. Не подменяйте воспитание опекой.

• Взрослые не любят, когда вмешиваются в их дела, руководят поступками, навязывают готовые решения, копаются в мелочах. Дети – тоже. Но дети – люди неопытные. И хотя им очень хочется до всего дойти самим, сделать это они могут лишь с помощью взрослых, которая должна быть тактичной, своевременной и умеренной.

• Ясно определите, что вы хотите от ребенка, и объясните это ему, а также узнайте, что он думает по этому поводу.

• Дети не повторяют жизнь родителей, им суждено пройти свой путь. И они необязательно хотят того же, что и вы.

• Не пропустите момент, когда достигнут первый успех.

• Никогда не ждите особого случая – хвалите ребенка за каждый удачный шаг. Этим вы эмоционально поддержите его. Ребенок чувствует, что его достижения не остались незамеченными. Причем хвалите не вообще – а конкретно. Не «ты молодец», а «ты молодец, потому что…»

• Главное – оценить поступок, а не личность. К сожалению, именно в этом пункте таится самая распространенная и самая серьезная родительская ошибка. «Ты плохой» (оценка личности) звучит вместо уместного в этой ситуации «ты поступил плохо» (оценка поступка).

• Воспитатель должен быть строгим, но добрым. Не надо мучиться ложным выбором – какой метод воспитания лучше: «авторитарный» или «либеральный». Ни беспредметная жестокость, ни беспредметная доброта не годятся в качестве принципов воспитания. Все хорошо в свое время, и надо уметь применять разные методы в соответствии с конкретной ситуацией.

• Лучше всего не подсказывайте готового решения, а показывайте пути к нему и время от времени разбирайте с ребенком его правильные и ложные пути к цели.

Консультация для родителей

«РОЛЬ СЕМЬИ В РАЗВИТИИ РЕЧИ РЕБЕНКА»

Развитие речи ребёнка старшего дошкольного возраста.

В дошкольном детстве в основном завершается долгий и сложный процесс овладения речью. К 7 годам язык становится средством общения и мышления ребенка, а также предметом сознательного изучения, поскольку при подготовке к школе начинается обучение чтению и письму. Как считают психологи, язык для ребенка становится действительно родным.

Развивается звуковая сторона речи. Старшие дошкольники начинают осознавать особенности своего произношения. Но у них еще сохраняются и предшествующие способы восприятия звуков, благодаря чему они узнают неправильно произнесенные детские слова. Позже формируются тонкие и дифференцированные звуковые образы слов и отдельных звуков, ребенок перестает узнавать неверно сказанные слова, он и слышит, и говорит правильно. К концу дошкольного возраста завершается процесс фонематического развития.

Интенсивно растет словарный состав речи. Как и на предыдущем возрастном этапе, здесь велики индивидуальные различия: у одних детей словарный запас оказывается больше, у других — меньше, что зависит от условий их жизни, от того, как и сколько с ними общаются близкие взрослые.

Большинство детей старшего дошкольного возраста (от 6 до 10 лет) говорят правильно, но все же у некоторых встречается нечистая речь (15—20%). Речевые недостатки этой возрастной группы выражаются в искажении шипящих звуков ш, ж, ч, а также ф и л, причем здесь уже нет неустойчивости, характерной для детей среднего дошкольного возраста. Чаще всего старшие дети заменяют один звук другим. Картавость, шепелявость становятся привычными.

Встречаются и более серьезные отклонения: заикания, сложная дислалия. Но они составляют сравнительно большой процент среди всех случаев речевых недостатков. И все же у многих детей 6—7 лет встречается неправильная расстановка  ударений, «проглатывание» окончаний слов. Часто небрежность в произношении объясняется подражанием речи взрослых:«яб-луко», «мине», «ходить», «фатить».

Почти все личностные качества: вкусы, привычки, характер, темперамент закладываются у человека в детстве. И немалую роль в становлении личности играет речь.

В раннем детстве мы можем заметить, какой у ребенка формируется характер. Представим себе ребенка с дефектом речи, который не посещает детский сад. Он не испытывает по этому поводу никаких переживаний. Сверстники не смеются над ним, не дразнят его. Он раскован, разговорчив, охотно общается. Точно такой же ребенок, посещающий детский сад, будет подвергаться насмешкам, обидным замечаниям, в концертах на детских утренниках такие mm не участвуют, воспитатели не допускают их на выступления. Ребенок обижен, он не чувствует себя равным среди других детей. Постепенно он будет стараться при удобном случае отмолчаться или ответить односложно, он постарается не принимать участия в речевых играх. Характер у него сформируется замкнутый, он будет молчуном, неуверенным в своих силах, и, став взрослым, выберет себе профессию, которая не потребует частого и интенсивного общения с людьми. А потом и у него появятся дети, которые будут воспитываться в так называемой нездоровой речевой среде.

Есть большая вероятность, что у ребенка сформируется неправильное звукопроизношение, когда в семье кто-то из родителей, или брат, или сестра имеют дефекты произношения.

РЕЧЕВОЙ АППАРАТ

Чем же объяснить, что некоторые дети 5—6 лет страдают недостатками звукопроизношения, и как должна вестись с ними работа, чтобы при поступлении в школу они имели чистое произношение?

В чем причины речевых недостатков ребенка?

Речь — это сложная функция, и развитие ее зависит от многих моментов. Большую роль здесь играет влияние окружающих — ребенок учится на примере речи родителей, воспитателей и друзей.

Серьезное значение имеют психологические особенности ребенка: он должен четко воспринять слова и звуки, запомнить их и точно воспроизвести. Хорошее состояние слуха, умение внимательно слушать имеют решающее значение. Дети с ослабленным слухом (тугоухие) часто являются и косноязычными. Рассеянные, невнимательные дети также совершают ошибки в звуко- и словопроизношении. Для того чтобы правильно воспроизвести услышанное, у ребенка должен быть хорошо развит речевой аппарат, он должен им легко действовать.

Потому так необходимо заниматься с ребёнком дома.

Чем и как занять ребенка дома?

Вечный вопрос работающего родителя — чем занять ребёнка в выходные. Да ещё так, чтобы дитя провело время не впустую, а чему-то научилось, узнало что-то новое, раскрыло свой творческий потенциал.

Психологи утверждают - к общению с ребенком нужно относиться серьезно. Дети крайне чувствительны и регулярно нуждаются в вашем стопроцентном внимании. Они действительно переживают, когда в процессе игры вы отвлекаетесь на борщ, стирку или телефонный звонок. И пусть это будет всего час полноценного общения – с точки зрения малыша это лучше, чем целый день «полумер». Тем более что любое количество времени можно провести интересно и незабываемо как для ребенка, так и для вас самих. Только старайтесь закончить игру вовремя, чтобы не пришлось обрывать ее на середине и расстраивать малыша.

ВАШЕМУ ВНИМАНИЮ ПРЕДЛАГАЮТСЯ ИГРЫ,

КОТОРЫЕ ПОМОГУТ УДЕРЖАТЬ РЕБЕНКА НА МЕСТЕ.

Уличный разведчик

Назовите ребенку первую букву алфавита и покажите вывеску или надпись на рекламном щите, в которой встречается эта буква (например, «Аптека»). Предложите ему найти другую вывеску, где есть такая же буква. Тот, кто не сможет найти подходящую надпись, пропускает ход.

Разноцветное меню

Предложите малышу составить меню из продуктов одного цвета. Для начала вместе решите, сколько продуктов будет входить в меню. Например, «Красное меню» из трех блюд: помидора, перца, свеклы.

Угадай-ка!

Возьмите несколько предметов и внимательно рассмотрите их с малышом. Завяжите ребенку глаза шарфом. Заверните один из предметов платок и предложите ребенку на ощупь определить, что он держит в руках. А теперь очередь угадывать.

Что любит Огненный дракон?

Предложите ребенку представить, будто к вам в гости должен прийти сказочный герой. А гостей нужно обязательно угощать. Пусть малыш подумает, чем угостить сказочного героя. Например, дракону, наверное, нужно есть много перца, чтобы лучше полыхать огнем.

Маленький Шерлок Холмс

 Поставьте перед ребенком 5-7 предметов. Предложите ему хорошо их рассмотреть и запомнить. Затем попросите его отвернуться или крепко закрыть глаза, а сами уберите один предмет. Теперь малыш должен назвать исчезнувший предмет и описать его. Потом ваша очередь запоминать предметы.

Сказочный мир

Вместе с ребенком придумайте свой собственный сказочный мир, а затем воплотите его в жизнь. Идеи черпайте в недавно прочитанных детских книгах, снах своего малыша (если он ими делится) или мультфильмах. Возьмите ватман и разноцветные карандаши, нарисуйте карту местности и домики сказочных жителей. Предложите ребенку придумать, как выглядят персонажи этой сказки, вместе смастерите их – вырежьте из плотной бумаги и раскрасьте, приклейте «прически» из разноцветных ниток, носики-пуговки и т.п. Главное, чтобы ребенок участвовал в процессе – самостоятельно выбирал бусинки-глазки, рисовал ротик, сгибал ручки-проволочки. Если ваш ребенок еще слишком маленький и, к примеру, не любит или не умеет рисовать, изобразите персонажа – например, мышку – сами и расскажите малышу, что эту норушку просто необходимо спрятать от кошки и заштриховать.

Общее хобби

 Ничто так не сближает, как совместное увлечение. Придумайте, как заинтересовать малыша в собственных хобби. Самые маленькие могут вместе с вами лепить фигурки из соленого теста к праздникам. Детям постарше можно доверить несложную помощь в готовке – например, вырезать из теста печенюшки с помощью специальных формочек, чистить апельсины и бананы, украшать готовые блюда зеленью. А перед тем, как связать малышу очередную шапочку, попросите его описать шапку своей мечты и исполните «заказ», по ходу дела показывая и объясняя, что и зачем вы делаете (только не умолкайте надолго, иначе крохе станет скучно). Попробуйте доверить ребенку часть работы – например, сделать помпон – и не забудьте похвалить его за малейший успех. Подключая малыша к «взрослым» хобби, не забывайте о правилах безопасности: не давайте детям до трех лет мелкие предметы, спицы и иголки; следите, чтобы малыш находился на почтительном расстоянии от открытого огня.

Памятка для родителей. Полезные привычки.

1. Соблюдение чистоты и личной гигиены.
   • Воспитывать опрятность
   • Учить самостоятельно и аккуратно мыть руки, лицо, чистить зубы, пользоваться мылом, расческой, полотенцем, носовым платком - исключительно своими предметами личной гигиены
   • Прививать навыки поведения за столом: не крошить хлеб, не проливать пищу, пережевывать ее с закрытым ртом, правильно пользоваться ложкой, вилкой, ножом, салфеткой.
2. Соблюдение питьевого режима
3. Закаливание. Виды закаливания, которые можно использовать в домашних условиях:
   • Соблюдать тепловой и воздушный режим в помещениях
   • Следить за тем, чтобы ребенок был одет соответственно сезону и температурным показателям в помещение и на улице
   • Регулярно выполнять гигиенические процедуры
   • Приучать ребенка полоскать рот после еды, а перед сном -  горло кипяченой водой комнатной температуры
   • Умываться и мыть руки следует прохладной водой
4. Утренняя гимнастика
5. Двигательная активность
6. Длительные прогулки на свежем воздухе
7. Соблюдение режима дня
8. Правильное питание

Консультация для родителей «Что посеешь – то и пожнешь!»

Разностороннее воспитание ребенка, подготовка его к жизни в обществе – главная социальная задача, решаемая обществом и семьей.

Родители – первые воспитатели и учителя ребенка, поэтому их роль в формировании его личности огромна.

В повседневном общении с родителями малыш учится познавать мир, подражает взрослым, приобретает жизненный опыт, усваивает нормы поведения.

В семье ребенок приобретает первый социальный опыт, первые чувства гражданственности. Если родителям свойственна широта интересов, действенное отношение ко всему происходящему в нашей стране, то и ребенок, разделяя их настроение, приобщаясь к их делам и заботам, усваивает соответствующие нравственные нормы.

Велико влияние семейного микроклимата на становление личности человека. Семья – школа чувств ребенка. Наблюдая за отношениями взрослых, их эмоциональными реакциями и ощущая на себе все многообразие проявлений чувств близких ему людей, ребенок приобретает нравственно - эмоциональный опыт. В спокойной обстановке малыш спокоен, ему свойственно чувство защищенности, эмоциональной уравновешенности.

Будет ли первоначальный опыт общения ребенка со взрослыми в системе отношений «взрослые – ребенка» положительным, зависит от того, какое положение он занимает в семейном коллективе. Если взрослые все свое внимание концентрируют на том, чтобы удовлетворить любое желание, любой каприз малыша, создаются условия для процветания эгоцентризма. Там, где ребенок равноправный член семьи, где ребенок равноправный член семьи, где он причастен к ее делам, разделяет общие заботы, выполняет ( в меру своих возможностей!) определенные обязанности, создаются более благоприятные условия для формирования у него активной жизненной позиции.

А. С. Макаренко писал: «Я требую, чтобы детская жизнь была организована, как опыт, воспитывающий определенную группу привычек…»

Привычка… Что это такое? В «Толковом словаре» В. И. Даля этому слову дано следующее определение: «Все, что принято или усвоено человеком по опыту, на деле, по частому повторению». Психология так определяет понятие привычки: «Устойчивая форма действия, которая в определенных условиях становится потребностью».

Привычка властвует над нами. Привыкнув рано вставать, мы мечтаем хоть в выходной день выспаться, но ровно в семь, как и в будни, убеждаемся, что спать уже не хочется.

Мы привыкаем к вещам и людям, привыкаем обедать в одно и то же время, делать гимнастику по утрам, быть не сдержанными и наоборот. А как некоторые из нас привыкают к телевизору!

Нелегко победить дурную привычку: это самая трудная победа… над самим собой.

Отрицательные привычки откуда они?

С привычками ребенок не рождается. Плохому мы, взрослые, его не учим. Откуда же у детей нежелательные привычки?

Одна из существенных причин – это пример старших. Отсутствие целенаправленного и своевременного воспитания полезных привычек также может открыть путь для нежелательного в поведении ребенка. Если взрослые не требуют от детей, чтобы они не выходили из – за стола, не прожевав и не проглотив пищу, ребята бегут играть с полным ртом.

Сталкиваясь с новыми обязанностями, получая в свое распоряжение новые вещи или попадая в новые условия, ребенок еще не знает, как себя вести; его опыт невелик, привычной формы поведения в этих новых обстоятельствах еще нет. Если взрослые не подскажут, как надо себя вести, и не проследят, чтобы все делалось, как надо, образование привычек будет стихийным.

Маленькому ребенку порой приходится решать большую для него проблему из области, которую мы, взрослые именуем моралью. Правда, пока вопросы, над которыми бьется малыш, еще не назовешь в полном смысле моральными проблемами, и решаются они сугубо в практическом плане – в поступках ребенка. Но то, что потом из этого вырастает, безусловно, относится именно к этой области. И здесь дело не обходиться без привычек.

Совесть. Мы часто употребляем это слово. Но над тем, что такое совесть, задумываемся редко: уж больно расхожее слово.

Совесть – разность между тем поведением, каким оно должно быть в представлении человека, и тем, какое оно есть на самом деле. И потому голос совести звучит лишь тогда, когда человек ощутит эту разность. Потому – то очень часто бывают бесполезными обращения к совести распоясавшихся детей. Нет, у них не сформировалось представление о поведении, соответствующим взглядом нашего общества, и очень низок их идеал. Но навязать идеал в одну минуту – резким замечанием или мягоньким пожеланием невозможно. Идеал человеческий, а вместе с ним и совесть растет и шлифуется с годами вместе с человеком.

Еще с первобытных времен человеческое общество самосохранялось определенными запретами. И нарушение какого – либо из них грозило не только карой богов и общественным осуждением, но и создавало внутреннее неудобство для самого нарушителя, ибо соблюдение правила было привычкой. Ощущаем же мы невымытые руки перед едой и отправляемся в ванную, даже не вспомнив надпись на плакате: «Грязные руки – источник инфекционных заболеваний!» Видимо, как и зерна гигиены можно и нужно сеять и растить путем долгой и постоянной тренировки зерна совести.

Но на одних «нельзя» взрослых невозможно построить воспитание. Бесконечные запреты будут вызывать протесты растущей личности или вынудят создавать себе личину, подстраиваться, приспосабливаться лишь внешне. Необходимо, чтобы запреты стали внутренней убежденностью ребенка.

Как избавить ребенка от вредной привычки?

Привычки отличаются большой устойчивостью. В этом их ценность (если речь идет о полезных) и в то же время именно этим свойством определяются трудности, когда надо избавиться от нежелательной. К. Д. Ушинский писал по этому поводу: «Если бы для искоренения вредной привычки достаточно было одновременного, хотя самого энергетического усилия над собой, тогда не трудно было бы от нее избавиться… Но в том - то и беда, что привычка, установляясь понемногу и в течение времени, искореняется точно также понемногу и после продолжительной борьбы с нею.

Сознание наше и наша воля должны постоянно стоять на страже против дурной привычки, которая, залегши в нашей нервной системе, подкарауливает всякую минуту слабости или забвения, чтобы ею воспользоваться».

Если у ребенка укоренилась нежелательная привычка, то прежде всего надо найти и постараться устранить ту причину, которая ее обусловила. «При искоренении привычки, - писал К. Д. Ушинский, - следует вникнуть, отчего эта привычка произошла, и действовать против причины, а не против последствий».

Одно из средств перевоспитания вредной привычки – замещение ее полезной. Малыш не знает, чем заняться. Надо приучать его находить себе дело, развивать интересы, дать ему возможность почувствовать радость достижений в овладении тем или иным умением.

Итак, осуждение вредных привычек, устранение причин, порождающих и укрепляющих их и замещение положительными – вот основные пути, ведущие к искоренению нежелательного в поведении ребенка.

В тех случаях, когда малыш поступает в соответствии с требованиями взрослых, вопреки своей привычке, он нуждается в одобрении. Если он стремится исправиться, его усилия надо поддержать добрым словом. Такое поощрение вызовет еще большее старание и породит уверенность в своих силах. Однако поощрение не предполагает вознаграждение ребенка за то, что он поступил так, как требуют правила («вот тебе конфетка!»). Это порождает нехорошую черту характера – торгашество.

Если ребенок не выполняет указаний, оставляет их без внимания, не проявляет даже попыток противостоять своей прежней привычке, он заслуживает порицания. Дети обычно очень чутко реагируют на изменения отношения старших и стараются вернуть их расположение, заслужить одобрение. Когда это не помогает, в исключительных случаях, приходится прибегать к наказанию. Однако оно должно быть крайней мерой.

Опираясь на то положительное, что уже воспитано у ребенка, на его любовь и привязанность к воспитателю, родным и близким, стремление пользоваться их расположением, можно достичь гораздо большего в воспитании навыков и привычек, чем с помощью даже самых разумных наказаний.

Многие отрицательные привычки взрослые сами невольно прививают ребенку. Так, например, постоянно пичкают его едой, насильно кормят, причем в таких количествах, которые превышают его потребности. Это нередко ведет к так называемой привычной рвоте, которая может в другой раз появиться при одном только виде пищи.

Чрезмерная строгость в отношениях с детьми порождает у них привычку скрывать свои мысли и чувства, а излишняя опека лишает самостоятельности, ограничивает возможность приобретения многих навыков и полезных привычек, доступных их сверстникам.

Привычки, приобретенные ребенком, сохраняются длительно и становятся, как гласит народная мудрость, второй натурой. Многие из них, складываясь в дошкольном возрасте, остаются на всю жизнь.

ВНИМАНИЕ!!!"Ребенок у экрана"

В наши дни телевизор, видеомагнитофон, компьютер прочно вошли в жизнь малышей. Во многих семьях, как только ребенок научится сидеть, его устраивают перед экраном, который все больше заменяет бабушкины сказки, мамины колыбельные, разговоры с отцом... Экран становится главным «воспитателем» ребенка. По данным ЮНЕСКО, 93% современных детей 3-5 лет смотрят на экран 28 часов в неделю, т.е. около четырех часов в день, что намного превосходит продолжительность общения со взрослыми. Такое времяпрепровождение вполне устраивает не только детей, но и родителей. В самом деле, ребенок не пристает, ничего не просит, не подвергается риску и в то же время получает впечатления, узнает что-то новое, приобщается к современной цивилизации. Однако это, казалось бы, безопасное занятие может повлечь за собой весьма печальные последствия не только для здоровья ребенка (о нарушениях зрения, дефиците движения, испорченной осанке уже сказано довольно много), но и для его психического развития. В настоящее время, когда подрастает первое поколение «экранных детей», эти последствия становятся все более очевидными.

Одно из них - отставание в развитии речи. В последние годы и родители, и педагоги часто жалуются на задержки речевого развития: дети поздно начинают говорить, мало и плохо разговаривают, их речь бедна и примитивна. Специальная логопедическая помощь нужна практически каждому ребёнку. Такая картина наблюдается не только в нашей стране, но и во всем мире. Как показали специальные исследования, 25% четырехлетних детей страдают серьезными нарушениями в речевом развитии. В середине 70-х годов дефицит речи наблюдался только у 4% детей того же возраста. За 20 последних лет число речевых нарушений возросло более чем в шесть раз!

Однако причем здесь телевидение? Ведь ребенок, сидящий у экрана, постоянно слышит речь. Разве это не способствует речевому развитию? Какая разница, кто говорит с ребенком - взрослый или герой мультфильма? Разница огромная. Речь - это не подражание чужим словам и не запоминание речевых штампов. Овладение речью в раннем возрасте происходит только в живом, непосредственном общении, когда малыш не только слушает чужие слова, но и отвечает другому человеку, когда он включен в диалог. Причем включен не только слухом и артикуляцией, но всеми своими действиями, мыслями и чувствами. Ответные высказывания ребенка возникают исключительно на живую речь, адресованную именно ему.

Речевые звуки, не обращенные к малышу лично и не предполагающие ответа, не затрагивают его волю, не побуждают к действию и не вызывают каких-либо образов. Они остаются «пустым звуком». Речь, исходящая с экрана, остается малоосмысленным набором чужих слов, не становится «своей». Поэтому дети предпочитают молчать, а изъясняются криками или жестами.

Однако внешняя разговорная речь - это лишь вершина айсберга, за которой скрывается огромная глыба внутренней речи. Ведь речь - это не только средство общения, но и средство мышления, воображения,овладения своим поведением, средство осознания своих переживаний, себя в целом.

В последнее время педагоги и психологи все чаще отмечают у детей неспособность к самоуглублению, к концентрации на каком - либо занятии, отсутствие заинтересованности делом. Данные симптомы были обобщены в картину новой болезни - «дефицит концентрации». Это заболевание особенно ярко проявляется в процессе обучения и характеризуется гиперактивностью и ситуативностью поведения, повышенной рассеянностью: дети не задерживаются на каких-либо занятиях, быстро переключаются, лихорадочно стремятся к смене впечатлений, однако их многообразие воспринимают поверхностно и отрывочно, не анализируя и не связывая между собой. Таким детям необходима постоянная внешняя стимуляция.

Многим из них стало трудно воспринимать информацию на слух - они не могут удержать в памяти предыдущую фразу и связать отдельные предложения. Слышимая речь не вызывает у них каких-либо образов и устойчивых впечатлений. По этой же причине им трудно читать: понимая отдельные слова и короткие предложения, они не способны удерживать их в памяти, в результате не понимают текста в целом. Поэтому детям неинтересно, скучно читать даже самые хорошие книги.

Еще один факт, который отмечают педагоги, - резкое снижение фантазии и творческой активности детей. Они теряют способность и желание чем-то занять себя. Не прилагают усилий для изобретения игр, сочинения сказок, для создания собственного воображаемого мира. Им скучно рисовать, конструировать, придумывать новые сюжеты. Их ничего не интересует и не увлекает. Отсутствие внутреннего мира отражается и на отношениях между детьми. Замечено, что общение со сверстниками становится все более поверхностным и формальным: им не о чем разговаривать, спорить, нечего обсуждать. Они предпочитают возиться, толкаться или нажать кнопку телевизора и ждать новых - готовых - развлечений.

Но, пожалуй, самое явное свидетельство нарастания внутренней пустоты - детская жестокость и агрессивность. Число преступлений, совершенных детьми и подростками, в последнее время резко возросло. Поражают не только жестокость, но и бессмысленность, немотивированность этих детских «шалостей». Конечно, мальчишки дрались всегда, но в последнее время изменилось качество детской агрессивности. Раньше при выяснении отношений на школьном дворе драка заканчивалась, как только противник оказывался лежащим на земле, т.е. побежденным. Этого было достаточно, чтобы чувствовать себя победителем. В наше время победитель с удовольствием бьет лежащего ногами, потеряв всякое чувство меры. При этом дети не отдают себе отчета в собственных действиях и не предвидят их последствий. Подростки бьют и убивают друг друга не потому, что они злые или коварные, и не ради достижения какой-то цели, а «просто так», потому что на душе пусто и хочется острых ощущений.

И конечно же, бич нашего времени - наркотики: 35% всех российских детей и подростков уже имеют опыт наркомании, причем это число катастрофически растет. Уход в наркотики - яркое свидетельство внутренней пустоты, невозможности найти ценности в реальном мире или в себе. Отсутствие жизненных ориентиров, внутренняя неустойчивость и пустота требуют наполнения - новой искусственной стимуляции, новых «таблеток счастья».

Конечно, далеко не у всех детей перечисленные «симптомы» наблюдаются в полном наборе. Но тенденции в изменении психологии современных детей достаточно очевидны и вызывают естественную тревогу. Наша задача - не напугать в очередной раз читателя ужасающей картиной падения нравов современной молодежи, а понять истоки этих тревожных явлений.

Но неужели всему виной телевизор? Да, если речь идет о маленьком ребенке, не готовом адекватно воспринимать информацию с экрана. Когда домашний экран поглощает все силы и внимание малыша, подменяет собой общение с близкими взрослыми, он, безусловно, оказывает мощное формирующее, вернее, деформирующее влияние на становление психики и личности растущего человека. Последствия и масштабы этого влияния могут сказаться значительно позже в самых неожиданных областях.

Детский возраст - период наиболее интенсивного становления внутреннего мира, формирования личности. Изменить или наверстать упущенное в этот период в дальнейшем практически невозможно. Раннее и дошкольное детство (до 6-7 лет) - период зарождения наиболее общих, фундаментальных способностей человека. Термин «фундаментальные» здесь употреблен в самом прямом смысле - это то, на чем будет строиться и держаться все «здание» личности человека. Поменять фундамент, когда здание уже построено, нельзя. Если фундамент непрочный или искривленный, здание будет неустойчивым и в любой момент может обрушиться. В психическом развитии каждый последующий этап «накладывается» на предыдущий и во многом определяется им. Следовательно, ранний возрастной период является наиболее ответственным - он определяет дальнейшее развитие человека.

Основы безопасности жизнедеятельности

Перспективный план работы с родителями воспитанников

по обучению детей основам безопасности жизнедеятельности

Задачи:

создать условия для:

- приобщения родителей к здоровому образу жизни;

- формирования чувства ответственности за воспитание своего ребенка;

- донести до родителей понимание того, что каждый взрослый должен стать кузнецом своего собственного здоровья и здоровья своих детей;

- недопустимо оставление детей без присмотра взрослых.

Перспективный план работы

с детьми по изучению основ безопасности жизнедеятельности

Задачи:

 5-6 лет. Помочь детям овладеть нормами поведения пешехода на улице, правилами перехода дорог и перекрёстков, познакомиться со светоотражающими элементами. Учить доступным правилам пожарной безопасности. Формировать навыки безопасного поведения при ходьбе в гололедицу, на лыжах, катании на санках. Объяснять детям как надо вести себя с незнакомыми людьми на улице, когда остаются одни дома, с бездомными животными. Научить умению ориентироваться в сложных жизненных  ситуациях: обращаться при необходимости за помощью к знакомым, работникам милиции, вызывать скорую помощь.

3-4 года. Учить доступным правилам поведения пешеходов на улице, познакомить с доступными правилами пожарной безопасности: имитирование знаний номеров телефонов: домашнего, милиции, пожарной службы. Создавать условия для сотрудничества персонала детского сада  и семьи в обеспечении безопасности детей. Ориентировать родителей на осуществление совместных усилий в формировании основ здорового образа жизни, на сохранение и укрепление психологического здоровья.                          

Изучение правил дорожного движения в дошкольных группах 3-4 года.

Содержание работы:
1. Средства передвижения, характерные для нашей местности, их название.
2. Части автомашины, грузовой машины.
3. Правила дорожного движения:

• Поведение на улице
• Поведение в общественном транспорте
• Сигналы светофора

Развивающая среда:
1. Макет: тротуар, проезжая часть, светофор.
2. Рули
3. Атрибуты к дидактической и сюжетно-ролевой игре «Мы пешеходы»
4. Дидактическая игра «Собери машину», «Светофор».
Художественная литература
С.Михалков «Светофор», «Зайка-велосипедист»
«Улица шумит»

4-5 лет. Содержание работы:
1. Знание об общественном транспорте, знакомство с грузовым транспортом.
2. Знание улицы: проезжая часть, тротуар, перекрёсток, пешеходный переход, островок безопасности.
3. Дорожные знаки: сигнал запрещён, пункт медпомощи, пункт питания, автозаправочная станция, пешеходный переход.
4. Правила дорожного движения: переход улицы пешеходом, поведение в общественном транспорте, о чём говорят знаки.
Развивающая среда
1. Макет: перекрёсток, зебра, островок безопасности.
2. Крупные и мелкие дорожные знаки.
3. Картинки на классификацию видов транспорта
4. Книжка-раскладушка для родителей «Что должны знать дети о правилах дорожного движения
5. Фланелеграф: машины, дорожные знаки

Художественная литература:
1. Н. Носов «Автомобиль»
2. Дорохов «Заборчик вдоль тротуара»

5-6 лет. Содержание работы:
1. Знакомство с запрещающими и предписывающими знаками.
2. Изучение работы регулировщика
3. Формирование у детей умения свободно ориентироваться на дороге
4. Закреплять правила поведения в общественном транспорте.

Развивающая среда:
1. Макет: разные виды перекрёстков
2. Запрещающие и предписывающие знаки, жесты регулировщика.
3. Атрибуты к с-р играм: жезл, фуражки, шапочки-машины.
4. Дид. игры: «Умные знаки, «Какие бывают машины», «О чём говорит…»Художественная литература:
Н.Носов « Кирюша попадает в переплёт»

Что должен знать воспитатель о правилах дорожного движения.

Каждый воспитатель должен хорошо знать правила дорожного движения, чтобы со знанием дела вести воспитательную работу с детьми и родителями, обеспечить собственную безопасность.
1. Пешеходам разрешается ходить только по тротуарам, придерживаясь правой стороны
2. Там, где нет тротуаров, нужно ходить по краю проезжей части, по левому краю дороги, навстречу движению, чтобы видеть движущийся транспорт и вовремя отойти в сторону
3. Пешеходы обязаны переходить улицу только шагом по пешеходным переходам, с обозначенными линиями или указателем «пешеходный переход», а не перекрёстках с необозначенными переходами – по линии тротуара
4. Прежде чем сойти на проезжую часть при двустороннем движении, необходимо убедиться в полной безопасности.
5. Запрещается пересекать путь движущимся транспортным средствам, выходить из-за транспорта на проезжую часть
6. В местах перехода, где движение регулируется, пешеходы должны переходить улицу только при зелёном сигнале светофора или разрешающем жесте регулировщика (когда он повернулся к нам боком)
7. В местах, где переходы не обозначены и где движение не регулируется, пешеходы должны во всех случаях пропускать приближающийся транспорт. Запрещается переходить улицу около кругового или крутого поворота
8. Группы детей разрешается водить только по тротуару, не более чем в два ряда (дети идут, взявшись за руки). Впереди и позади колонны должны находиться сопровождающие с красными флажками.
9. Перевозить детей разрешается только в автобусах, двери и окна которых должны быть закрыты. На лобовом стекле иметь опознавательный знак «Дети».

Катание на велосипеде (самокате, роликах) в черте города.

Спросите детей, у кого из них есть велосипед, самокат, ролевые коньки или скейт, кто когда-либо на них катался. Попросите рассказать, где, по их мнению, можно кататься, а где нельзя, какие правила нужно соблюдать.

Целесообразно также организовать обсуждение возможных опасных ситуаций, привлекая личный опыт детей, случаи из жизни.

Необходимо рассмотреть три вида ситуаций:
1. Опасных для самих детей, если они катаются на велосипеде, роликах по проезжей части улицы или двора
2. Опасных для пешеходов (например, можно наехать, толкнуть, обрызгать пешехода водой из лужи)
3. И, наконец, ситуации, связанные с падением, травмами.

В результате беседы дети должны твёрдо усвоить следующие правила:
1. На велосипеде (роликовых коньках) можно кататься только по тротуару; нельзя выезжать на проезжую часть улицы или двора
2. Катаясь, дети должны правильно вести себя по отношению к прохожим: вовремя подавать звуковой сигнал, соблюдать меры предосторожности (сбавлять скорость, объезжая маленьких детей, женщин с детьми, пожилых людей)
3. В случае ушиба или травмы при падении с велосипеда, самоката нужно зразу обратиться к кому-либо из взрослых для оказания первой помощи.

Что должен знать воспитатель о правилах дорожного движения.

Каждый воспитатель должен хорошо знать правила дорожного движения, чтобы со знанием дела вести воспитательную работу с детьми и родителями, обеспечить собственную безопасность.
1. Пешеходам разрешается ходить только по тротуарам, придерживаясь правой стороны
2. Там, где нет тротуаров, нужно ходить по краю проезжей части, по левому краю дороги, навстречу движению, чтобы видеть движущийся транспорт и вовремя отойти в сторону
3. Пешеходы обязаны переходить улицу только шагом по пешеходным переходам, с обозначенными линиями или указателем «пешеходный переход», а не перекрёстках с необозначенными переходами – по линии тротуара
4. Прежде чем сойти на проезжую часть при двустороннем движении, необходимо убедиться в полной безопасности.
5. Запрещается пересекать путь движущимся транспортным средствам, выходить из-за транспорта на проезжую часть
6. В местах перехода, где движение регулируется, пешеходы должны переходить улицу только при зелёном сигнале светофора или разрешающем жесте регулировщика (когда он повернулся к нам боком)
7. В местах, где переходы не обозначены и где движение не регулируется, пешеходы должны во всех случаях пропускать приближающийся транспорт. Запрещается переходить улицу около кругового или крутого поворота
8. Группы детей разрешается водить только по тротуару, не более чем в два ряда (дети идут, взявшись за руки). Впереди и позади колонны должны находиться сопровождающие с красными флажками.
9. Перевозить детей разрешается только в автобусах, двери и окна которых должны быть закрыты. На лобовом стекле иметь опознавательный знак «Дети».

Катание на велосипеде (самокате, роликах) в черте города.

Спросите детей, у кого из них есть велосипед, самокат, ролевые коньки или скейт, кто когда-либо на них катался. Попросите рассказать, где, по их мнению, можно кататься, а где нельзя, какие правила нужно соблюдать.

Целесообразно также организовать обсуждение возможных опасных ситуаций, привлекая личный опыт детей, случаи из жизни.

Необходимо рассмотреть три вида ситуаций:
1. Опасных для самих детей, если они катаются на велосипеде, роликах по проезжей части улицы или двора
2. Опасных для пешеходов (например, можно наехать, толкнуть, обрызгать пешехода водой из лужи)
3. И, наконец, ситуации, связанные с падением, травмами.

В результате беседы дети должны твёрдо усвоить следующие правила:
1. На велосипеде (роликовых коньках) можно кататься только по тротуару; нельзя выезжать на проезжую часть улицы или двора
2. Катаясь, дети должны правильно вести себя по отношению к прохожим: вовремя подавать звуковой сигнал, соблюдать меры предосторожности (сбавлять скорость, объезжая маленьких детей, женщин с детьми, пожилых людей)
3. В случае ушиба или травмы при падении с велосипеда, самоката нужно зразу обратиться к кому-либо из взрослых для оказания первой помощи.

• Директору ГУО «Лешницкая средняя школа Березинского района
• Росийскому Николаю Александровичу
• от _______________________________________
• (фамилия, инициалы одного из законных представителей)
• _________________________________________
• зарегистрированного (ой) по месту жительства
•  __________________________________________
• (адрес)
• __________________________________________
•  
• контактные телефоны:______________________
• __________________________________________
• (домашний, рабочий, мобильный телефоны)

ЗАЯВЛЕНИЕ

Прошу зачислить моего ребенка ________________________________________ (фамилия, имя, отчество) _____________________________________________________________года рождения, (дата рождения) проживающего по адресу:___________________________________________________ _________________________________ ________ с «___» ______________ 20 ___ года, в ________________ группу, с _____ до ____ лет, с белорусским (русским) языком (тип группы) обучения, с режимом работы ___________ часов (а). (24,12,10.5; от 2 до 7) С Уставом учреждения ознакомлен (а). Обязуюсь обеспечивать условия для получения образования и развития моего ребенка, уважать честь и достоинство других участников образовательного процесса, выполнять требования учредительных документов,  а также выполнять иные обязанности, установленные актами законодательства в сфере образования, локальными нормативными правовыми актами учреждения образования. К заявлению прилагаю: (нужное подчеркнуть). Направление в учреждение Медицинскую справку о состоянии здоровья ребенка Заключение врачебно – консультационной комиссии Заключение государственного центра коррекционно – развивающего обучения и реабилитации «___» ____________ 20__ г. _________ /_______________/ (дата) (подпись) (расшифровка подписи)